جنگل‌های هیرکانی با ۱.۹ میلیون هکتار وسعت، از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی‌داغ در شرق استان گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد.

 

فرزانه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اشاره به مراحل ثبت این اثر طبیعی در سازمان یونسکو می‌گوید: ۲ درصد از سطح جنگل‌های هیرکانی در جمهوری آذربایجان قرار دارد و آن‌ها مدعی ثبت این جنگل‌ها به نام خود بودند، اما سرانجام ۱۳ سال تلاش شبانه روزی و بی وقفه کارشناسان ایرانی محقق شد و جنگل‌های هیرکانی به عنوان یک هزار و نود و سومین اثر طبیعی و فرهنگی جهان به نام کشورمان ثبت شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران افزود: علاوه بر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع نیز تلاش زیادی برای ثبت این اثر طبیعی در لیست میراث جهانی یونسکو کردند.

فرزانه درباره تعداد سایت‌های ثبت شده و نقاط جغرافیای آن‌ها می‌گوید: در مجموع تعداد ۱۲ لکه در چهار استان گیلان، مازندران، گلستان و سمنان قرار دارد که این نقاط شامل پارک ملی گلستان، جنگل ابر افراتخته، جهان نما، بولای دودانگه و چهاردانگه، جنگل الیمستان هراز در آمل، جنگل واز که دارای سرخدار بوده، حوزه کجور، چهار باغ چالوس، جنگل خشک داران، قلعه رودخان، سیاه رودبار گیلان و منطقه حفاظت شده لیسار است.

 

 

جنگل هیرکانی بازمانده دوره سوم زمین شناسی و غنی از نظر گونه‌های بومی و باستانی است، در حالی که اکثر نقاط اروپا و سیبری این جنگل‌ها قادر به بقاء در مقابل سرما نبودند، به دلیل اقلیم معتدل‌تر حاشیه دریای خزر جنگل هیرکانی در این منطقه به حیات خود ادامه داد و برخی گونه‌ها به تدریج بومی این جنگل‌ها شدند.

۵۳ درصد جنگل‌های شمال کشور در استان مازندران و بقیه آن در ۲ استان گلستان و گیلان قرار دارد این نسبت در ثبت جنگل‌های هیرکانی نیز حفظ شده است به طوری که از ۱۲ لکه جغرافیایی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو ۶ لکه مربوط به مازندران است.

 

این ۱۲ نقطه در مجموع ۱۵۰ هزار هکتار مساحت دارد که از نظر حیات وحش، حفاظت و پوشش گیاهی و تنوع زیستی و ارتفاع مناسبی انتخاب شد.

ربیعی رییس حیات وحش مازندران با بیان اینکه جنگل‌های هیرکانی یکی از اکوسیستم‌های مهم جانوری کشور را در خود دارد، گفت: در این مناطق بیش از ۲۲۰ گونه مقیم جانوری در رده‌های مختلف مهره داران زیست می‌کند که شوکا، مرال، خرس قهوه ای، سمور جنگلی و تشی از جمله این گونه‌ها هستند.

وی افزود: در زمان حاضر جنگل‌های هیرکانی، زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار است.

 

فلاح کارشناس جنگل درباره تنوع گیاهی جنگل‌های هیرکانی می‌گوید: جنگل‌های هیرکانی بالغ بر ۸۴ گونه درختی و درختچه‌ای دارد که از مهمترین گونه‌های درختی آن می‌توان به درختان راش، افرا، توسکا، بلوط و انجیلی اشاره کرد.

وی افزود: ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای مانند شمشاد و انجیلی نیز در آن یافت می‌شود که بخشی از این جنگل‌ها در طول سالیان دراز از بین رفته و تبدیل به زمین‌های کشاورزی و مناطق مسکونی شده است.

 

عموزاد کارشناس اداره کل منابع طبیعی مازندران منطقه ساری نیز در این باره می‌گوید: طبق مستندات آماری ۷۰ سال پیش مساحت جنگل‌های شمال ۳ میلیون هکتار بوده که اکنون با تصرفات صورت گرفته و ساخت و ساز‌های غیر مجاز و تغییر کاربری زمین‌ها این رقم به حدود ۲ میلیون هکتار رسیده است.

این جنگل‌ها در حالی ثبت جهانی شدند که سهم مازندران نیمی از این جنگل‌ها است و ضرورت دارد در جهت حفظ این میراث جهانی در گام نخست مردم استان این میراث را بهتر بشناسند و از آن حفاظت و حراست کنند.