اختصاص ۲۰۰ هزار دلار برای واردات خلال دندان در سال گذشته در حالی خبرساز شده که نوسانات ارزی تأثیر خود را بر تمام نیاز‌های خانواده‌های ایرانی گذاشته و از لبنیات و لوازم خانگی تا مصالح ساختمانی و تلفن همراه را با افزایش قیمت مواجه کرده است.

با توجه به رکوردشکنی دلار که ۳۰ هزار تومان را هم رد کرده است، تعدادی از کارشناسان واردات بی رویه اقلام غیرضروری به ویژه با دلار ۴۲۰۰ تومانی در سال‌های گذشته را دلیل کمبود ارز و تورم این روز‌ها دانسته اند. پیش از این هم در اوایل تیر، تصاویری از دسته بیل‌های وارداتی در گمرک اصفهان و واردات گلابی آمریکایی، در فضای مجازی سر و صدای زیادی به پا کرده بود. به همین دلیل ما امروز به برخی اقلام غیرضروری پرداخته ایم که در این سال‌ها وارد شده است و نوشته ایم که چرا واردات برخی از این کالا‌ها با این که غیر ضروری اند باید انجام شود.

اقلام وارداتی غیرضروری
در سال‌های اخیر و با توجه به تحریم‌های ظالمانه آمریکا، مهم‌ترین سیاستی که به نظر از سوی دولت‌ها باید در نظر گرفته می‌شد، کاهش یا قطع واردات اقلام لوکس یا اقلام دارای مشابه داخلی بوده است. بر این اساس با محدودیت ارزی ناشی از کاهش صادرات نفت و صادرات اقلام غیرنفتی، دولت‌ها نیز تصمیماتی برای محدودیت واردات این اقلام گرفته‌اند، اما واردات کالا‌های غیرضروری که در کشور تولید می‌شده از جمله معضلاتی است که حتی در برخی مواقع به تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها و بیکاری نیروی کار ایرانی منجر شده است.

به گزارش دیوان محاسبات کشور، در تفریغ و عملکرد بودجه سال۹۷ دو میلیارد و ۷۰۶ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی مربوط به واردات کالا‌های غیراساسی بوده است؛ اقلامی همچون نخ دندان، عروسک، اسباب بازی، تشک، لوازم آشپزخانه، لوازم بدن سازی، لامپ، در قوطی، درپوش، غذای سگ و گربه، چوب بستنی، انواع خاک، پاک کننده، لامپ، سنگ قبر، دسته بیل، مداد فشاری، دفتر مشق و.... البته با نگاهی به آمار گمرک در سال ۹۸ بازهم رد پای بسیاری از اقلام غیر ضروری که ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته اند به چشم می‌خورد.

تاثیر واردات این اقلام بر زندگی مردم
اگر چه واردات برخی اقلام مانند خلال دندان که به مقدار نیاز کشور در داخل تولید می‌شود، کاملا محکوم است یا برای دسته بیل و میوه که در کشورمان به میزان کافی داریم نباید اجازه واردات داد، اما در برخی موارد به دلایلی مانند نداشتن خط تولید یا کمبود تولید به واردات نیاز است؛ مثل سنجاق، همین کالایی که بسیار غیر ضروری به نظر می‌رسد یا انواع قیچی خیاطی و باغبانی که خانواده‌ها به آن هرچند کم نیاز دارند و در کشور تولید نمی‌شود.

اسفند سال گذشته مدیرکل گمرک تبریز و ناظرگمرکات آذربایجان‌شرقی به فارس گفته: «در تولید سنجاق، هیچ تولیدکننده‌ای را ندیده‌ام که در داخل کشور آن را تولید کند یا چوب بستنی هم به این شکل است و شاید تولیدکننده‌ای باشد، ولی نیاز جامعه را نمی‌تواند تامین کند.»

شاید بد نباشد این نکته را بدانید که در تمام جهان و حتی کشور‌هایی مانند آمریکا و چین نیز این گونه نیست که همه اقلام در خود کشور تولید شود و ممکن است به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی، نیاز کم و... تولید آن کالا صورت نگیرد و کشور‌ها با وارد کردن کالا این کمبود را جبران کنند. قطعا کشور به قیچی و سنجاق نیاز دارد و باید دید که آیا تولید این کالا‌ها که در نگاه اول غیرضروری به نظر می‌آید توجیه اقتصادی دارد تا تولید کنندگان رغبت به تولید آن داشته باشند یا نه. البته این نباید به آن معنا باشد که، چون تولید برخی اقلام در کشور صورت نمی‌گیرد، وارد کننده مجاز است هر مقدار که خواست آن را وارد کند بلکه باید براساس نیاز کشور به واردات آن اقلام بپردازد.

بازهم معضلات ارز ۴۲۰۰
هر چند رئیس کل بانک مرکزی چندی پیش اعلام کرد که دیگر مثل گذشته نمی‌توان به هر وارداتی دلار اختصاص داد و ارز ۴۲۰۰ مختص تأمین دارو و کالای اساسی است، اما بلایی که ارز ۴۲۰۰ بر اقتصاد کشور وارد کرد آن چنان سهمگین و فاجعه بار است که سال‌ها زمان می‌برد تا آثار سوء آن با تلاش فراوان از بین برود.

همین دلار ۴۲۰۰ باعث شد با توجه به تفاوت قیمت دلار در بازار با این نرخ بسیاری از تولیدی‌ها توان رقابت با وارد کننده‌ها را نداشته باشند و تولید را رها کنند یا برای ایجاد خط تولید کالا‌های دیگر ترغیب نشوند. این اتفاق و سرخوردگی تولید کنندگان نه تنها در تولید کنندگان کالا‌های غیر ضروری که در کالا‌های اساسی مانند مواد خوراکی و لبنی، نهاده‌های کشاورزی و دامی، لاستیک و... هم رخ داده است و نه تنها ارز ۴۲۰۰ نتوانست جلوی تورم را بگیرد که باعث ایجاد قاچاق معکوس و همچنین احتکار اقلام وارداتی توسط عده‌ای شد که از رانت ایجاد شده سوء استفاده کرده و میلیارد‌ها تومان به جیب زده اند.

مدیریت در واردات
تذکرات رهبر انقلاب در سخنرانی نوروزی در اول فروردین سال‌های ۹۵ و ۹۷ در مشهد مقدس که با انتقاد از واردات کالا‌های غیرضروری اظهار کردند: «ما بالاخره تجارت خارجی داریم، واردات داریم، به یک چیز‌هایی احتیاج داریم که از خارج وارد کنیم، مجبوریم این‌ها را بخریم، اشکالی هم ندارد، لکن توجّه کنیم که این خرید‌های ما، قدرت تولید داخلی ما را تضعیف نکند.»

می‌تواند بهترین نقشه مسیر راه برای مدیران وزارت صمت، بانک مرکزی و گمرک کشور باشد تا در خصوص مدیریت واردات توسط بخش‌های دولتی و خصوصی کنترل‌های لازم را انجام دهند و در کنار رفع نیاز‌های کشور به تولید کننده‌ها هم آسیبی نرسد.

البته باید دیداگر خلأ قانونی در بحث واردات وجود دارد که باعث شده این گونه شاهد واردات بی رویه‌ای از اقلام غیرضروری و گاهی لوکس باشیم که تولید مشابه آن در کشور وجود داشته است، مجلس هم به این ماجرا ورود کند تا سامان دهی واردات در اولویت قرار گیرد و خلأ‌های قانونی نیز برطرف شود.