چالش مومو رهاورد جدیدی از نادیده گرفتن شبکه ملی اطلاعات/ آیا مومو مسئولان وزارت ارتباطات را بیدار میکند؟
کد خبر: 21215
در روزهای اخیر بار دیگر فضای مجازی کشورمان با پدیده و چالشی جدیدی روبرو شد که این بار هدفش میلیونها دانشآموز ایرانی هستند که از روی ناچاری به آموزش مجازی روی آوردهاند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، «آنچه عرض من است و من روی آن تکیه میکنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیار ما دارد مدیریت میشود. به خاطر این است که بنده روی مسئله شبکه ملی اطلاعات اینهمه تأکید میکنم. نمیشود این مسئله را رها کرد و میبینم که آن اهتمام لازم به خرج داده نمیشود». این بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب در خصوص شبکه ملی اطلاعات و فضای مجازی است، شبکهای که سالها است به حال خود رهاشده و در طی این سالها بارها رهبر معظم انقلاب بهصراحت به آن اشارهکردهاند.
کوتاهی دولتها در مسیر تحقق شبکه ملی اطلاعات
اولین بار در سال 1384 و ماههای آغازین دولت نهم بود که موضوع شبکه ملی اطلاعات باهدف کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت مطرح شد و در همان زمان هیئت دولت مقرر کرد که شبکه ملی طی سه سال به بهرهبرداری برسد.
اما نهتنها در آن سال بلکه تاکنون باگذشت 15 سال همچنان این مهم انجامنشده اما همواره در اسناد و چشماندازها موردبحث بوده است بهطوریکه در سال 1389 کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح و تصویب شد.
اما این پایان کار نبود بهطوریکه در سوم دیماه ۱۳۹۲ نیز سند «ضرورت و تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» در شورای عالی فضای مجازی مصوب و وزارت ارتباطات نیز مجری پیادهسازی آن شد اما در دولتهای یازدهم و دوازدهم نیز هیچ اتفاقی رخ نداد.
هرچند که شبکه ملی اطلاعات در لایحه برنامه ششم توسعه نیز در دو ردیف از ماده ۱۷ صراحتاً به حفظ یکپارچگی شبکه ملی اطلاعات مورد تأکید قرارگرفته است اما در عمل هیچ اتفاقی رخ نداد.
چالش مومو و حسرت دوباره از عدم راهاندازی شبکه ملی اطلاعات
در روزهای اخیر بار دیگر فضای مجازی کشورمان با پدیده و چالشی جدیدی روبرو شد که این بار هدفش میلیونها دانشآموز ایرانی هستند که از روی ناچاری به آموزش مجازی روی آوردهاند.
درواقع مومو یک اکانت در اپلیکیشن واتساپ است که ناگهان به فهرست اکانتهای افراد وارد میشود، طعمه او اغلب دانش آموزانند که اول باروی خوش و سپس با ترسناکترین پیامها با آنها ارتباط میگیرد.
مومو ابتدا از بچهها میخواهد با او بازی کنند و برای شروع بازی به او یک پیام بدهند. این پیام آغاز یک مسیر تلخ و ترسناک است. این موجود زشت حرف از مرگ و خودکشی و کارهای غیرمعمول میزند و کسی که پابهپایش پیش برود، بعید نیست دست به انتحار بزند.
هرچند که مومو ساختهوپرداخته ذهن یک مجسمهساز ژاپنی برای حضور در نمایشگاه وحشت بوده اما عدهای با الهام از آن و کمی دستکاری، مومویی ساختهاند که با زبان فارسی صحبت میکند و دغدغهای جدی خانوادهای ایرانی شده است.
دبیر انجمن سواد رسانهای استان قم: دلیل چالش مومو نبود شبکه ملی اطلاعات است
دکتر سید مرتضی اسماعیلی طبا در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی قم فردا با اشاره به چالش اخیر مومو در فضای مجازی مخصوصاً محافل دانشآموزی، اظهار داشت: مومو اکانتی است که در حال حاضر بیشتر در واتساپ درحالتوسعه است و برای اولین بار در فیس بوک مشاهده شد.
وی ادامه داد: مومو نمادی از یک عروسک با چهره ترسناک است که از ادبیات ژاپنی منتقلشده است.
دبیر انجمن سواد رسانهای استان قم بیان داشت: امروز این مسئله نمادی شده است تا برخی از آن سوءاستفاده کنند به این طریق که تصویر مومو را روی اکانت خود قرار میدهند و برای دانشآموزان پیامهای ترسناک و تهدید آمیز ارسال میکنند.
وی خاطرنشان کرد: مومو با ارسال برخی پیامها از دانشآموزان انجام کارهایی را میخواهد که در صورت عدم انجام دادن، آنها را تهدید حتی به قتل میکند.
اسماعیلی طبا عنوان داشت: بیشتر مخاطبین مومو کودکان و نوجوانان هستند به همین دلیل ممکن است این تهدیدات را جدی گرفته و باعث ایجاد آثار مخرب در زندگی آنها شود.
وی تصریح کرد: چالش مومو مثالی است برای آسیبهایی که میتواند در فضای مجازی وجود داشته باشد. امروز میبینیم که دانشآموزان به دلیل شرایط کرونایی بالاجبار و تحمیلی در فضای مجازی برای کلاس و آموزش حضور دارند و این حضور نسبت به قبل بیشتر هم شده است.
وابستگی به فضای مجازی آزاد آسیبهای فراوانی دارد
عضو شورای فرهنگ عمومی ادامه داد: اینکه دانشآموزان ما امروز به آموزشهای مجازی و الکترونیک وابسته شدهاند در اصل کار خوبی است ولی میتواند آسیبهای بسیار زیادی داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: حال که مردم و دانشآموزان ما به سمت آموزشهای مجازی کوچ کردهاند اینگونه آسیبها هم ممکن است در کنار آن به وجود بیایید.
اسماعیلی طبا با اشاره به راهکارهای مقابله با اینگونه چالشها، گفت: ما نمیتوانیم دانشآموزان را در این مجموعه رها کنیم و منتظر باشیم خود آنها برای آن راهکاری پیدا کنند. اولین بحث این است که همانطور که وزیر آموزشوپرورش هم گفتند برای آموزشهای کلاسی در فضای مجازی بهجز شبکه شاد معلمین شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای خارجی مانند واتساپ را تبلیغ نکنند.
وی ابراز داشت: اولین راهکار این است که بحث آموزش را فقط از طریق شبکه شاد پیگیری کنیم البته ممکن است مشکلاتی مانند اینکه سرعتپایین و زیرساختهای ضعیف وجود داشته باشد ولی بههرحال باید اینها رفع شود و معلمین باید دانشآموزان را به استفاده از شبکههای خارجی توصیه نکنند.
این استاد علوم ارتباطات در ادامه با اشاره به سواد رسانهای، گفت: دومین راهکار این است که سواد رسانهای آموزش داده شود. در حال حاضر آموزش سواد رسانهای در کشور ما هرروز نسبت بهروز قبل ضروریتر است.
وی خاطرنشان کرد: امروز تمام اعضای خانواده خواسته و یا ناخواسته به سمت فضای مجازی میروند، امروز زندگی روزمره به سمت زندگی مجازی و الکترونیک پیش میرود حتی تجارتها و کسبوکارها هم به این سمت در حال حرکت است.
کمکاری در ارتقا سواد رسانهای خانوادهها
اسماعیلی طبا با اشاره به اینکه در حال حاضر آموزشها بهطور کامل بهصورت مجازی ارائه میشود، عنوان داشت: ارتقا سواد رسانهای خانوادهها و دانشآموزان یک گام بسیار مهم و ضروری است که متأسفانه در این زمینه بسیار کمکاری شده است.
وی افزود: صداوسیما میتواند نقش مهمی در این مسئله داشته باشد، حوزه علمیه هم باید کمک کند، از طرفی خود آموزشوپرورش میتواند دورههای سواد رسانه برای خانوادهها برگزار کند.
مدیرکل اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم گفت: از طرفی خانوادهها هم باید دانشآموزان را آموزش دهند که در شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای خارجی عضو نشوند و یا هر پیامی خاص و ناشناس و تهدید آمیز که از سوی کسی دریافت کردند حتماً به والدین اطلاع دهند و یا به آنها آموزش دهند که در این موارد چگونه عمل کنند.
راهاندازی شبکه ملی اطلاعات در کشور جدی گرفته نشده است
وی اضافه کرد: بارها گفتهشده است که شبکه ملی اطلاعات باید هرچه سریعتر راهاندازی شود. بیش از ده سال است که این موضوع مطرحشده است ولی متأسفانه جدی گرفته نشده و زیرساختها آماده نشده است.
اسماعیلی طبا تأکید کرد: امروز بعد از آموزش سواد رسانهای، تشکیل کامل و راهاندازی شبکه ملی اطلاعات است که میتواند ازاینگونه موارد جلوگیری شود.
وی تصریح کرد: پیشبینی این است که از این به بعد آسیبهای بسیاری در کنار آموزشهای مجازی را خواهیم داشت به دلیل پایین بودن سواد رسانهای خانوادهها و اینکه شبکه ملی اطلاعات وجود ندارد تا خانوادهها بهراحتی در این شبکهها فعالیت کنند.
کارشناس بازیهای رایانهای: تحقق شبکه ملی اطلاعات و پلتفرمهای بومی آسیبهای فضای مجازی را کمتر میکند
مهدی حق وردی، کارشناس بازیهای رایانهای نیز در این زمینه میگوید: چالش «مومو» بهاشتباه بازی نامگرفته و بهنوعی چالشی مبتنی بر شبکههای اجتماعی است.
وی ادامه میدهد: با توجه به اینکه هنوز مشخص نیست این مسئله تا چه اندازه مردم و خانوادههای ما را درگیر کرده باشد و پلیس فتا باید در این خصوص اظهارنظر نماید باید عنوان کرد که یکی از دلایل نگرانی خانوادهها نسبت به بروز اینگونه اتفاقات نبود سواد رسانهای و فضای مجازی است که موجب میشود افراد راههای مقابله با اینگونه چالشها را متوجه نباشند.
حق وردی میافزاید: والدین باید به فرزندان خود در این زمینه آگاهی لازم را داده و از تهدیدات این فضا غافل نشوند. درعینحال متولیان فرهنگی کشور نظیر آموزشوپرورش، مرکز ملی فضای مجازی، بنیاد ملی بازیهای رایانهای و سایر بخشهای مرتبط نیز باید از وظیفه نظارتی خود غافل نشوند و فضا را برای تولید و تکثیر بازیهای نامناسب باز نگذارند.
وی بیان میکند: تحقق شبکه ملی اطلاعات و پلتفرمهای بومی و بازیهای دیجیتالی ملی کمک خواهد کرد تا کمتر مورد هجمه و آسیب بازیهای وارداتی قرار بگیریم و بر این مبنا باید از بنیادها و نهادهای خصوصی و استارتاپ فعال در این حوزه حمایت شود تا بتوانیم از این فضا بهعنوان فرصت استفاده نماییم و دغدغههای خانوادهها را نیز کاهش دهیم.
سواد رسانهای حلقه مفقودهای خانوادههای ایرانی
البته این پایان کار نیست چراکه خود خانوادهها و والدین نیز از سواد رسانهای کافی برخوردار نیستند و خود این عامل نیز در بروز حوادثی که اخیراً بر سر یک خانوادهای اهوازی رخداده تأثیرگذار است.
والدین باید در مورد چالشهای فضای مجازی به بچهها آموزش بدهند
موضوعی که آسیه اناری روانشناس کودک و نوجوان درباره آن میگوید: «با داغ شدن چالش مومو در کشور و ورود این بحث به محافل مختلف، خیلیها یاد چالش نهنگ آبی را زنده کردند و گفتند چالش مومو چیزی است شبیه همان چالش، عدهای هم گفتند مومو یک مزاحم واتساپی است، شبیه آنچه قبلاً مزاحم تلفنی خوانده میشد اما باید گفت چالش مومو چیزی فراتر از یک مزاحمت ساده است، زیرا بهصورت مستقیم سلامت روان افراد را هدف میگیرد و میتواند خطری برای جسم و جان آنها باشد.
وی ادامه میدهد: بیماری کرونا و الزام به تعطیلی فیزیکی مدارس باعث شده تا (فارغ از دانشآموزانی که به علت محرومیت شدید قادر به استفاده از ابزارهای هوشمند نیستند) خانوادههایی که قبلاً بههیچوجه حاضر به حضور فرزندان کم سن و سال خود در فضای مجازی نبودند، اکنون به سبب جبر زمانه با تحصیل مجازی بچهها موافقت کنند. پس حالا که حضور در فضای مجازی و تحصیل آنلاین لازمه شرایط است، نظارت بر رفتار و عملکرد دانشآموزان در این فضا نیز لازمه تحصیل در این فضاست.
اناری میافزاید: چالش مومو یک روز آمده و مثل بقیه چالشهای فضای مجازی یک روز هم میرود ولی یک نکته مهم را برای همه ما به یادگار میگذارد، با این مضمون که برای مقابله با چنین چالشهایی راهی بهجز آموزش و تقویت رابطه میان اعضای خانواده وجود ندارد. والدین باید در مورد چالشهای فضای مجازی به بچهها آموزش بدهند و به آنها بیاموزند اکانتهایی همچون مومو واقعی نیستند و هرکسی میتواند پشت عکس مومو مخفی شود و هر حرفی بزند و هر کاری صورت دهد
در پایان باید گفت به هراندازهای که راهاندازی شبکه ملی اطلاعات به تأخیر بیفتد بیش از گذشته جامعه و کشور در معرض تهدید و آسیب است، تهدیدهایی که شاید جبران آن بهسادگی محقق نشود.