عراق با ایفای نقش میانجی میان کشور‌های منطقه قصد دارد با برگزاری یک اجلاس بزرگ روابط را بهبود بخشد و نقش کلیدی خود در خاورمیانه را بازیابد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، اجلاس بغداد که در نوع خود بی‌سابقه است و قرار است کشورهای همسایه عراق و منطقه خاورمیانه در آن شرکت کنند، می‌تواند فرصت مناسبی برای حل و فصل یا گفتگو برای مشکلات و اختلافات میان کشورها ایجاد کند و پیامد‌های خوب و روشنی را برای منطقه در پی داشته باشد. در این گزارش به بررسی این اجلاس و پیامد‌های آن می‌پردازیم.

حرکت عراق به سوی برگزاری یک اجلاس همه جانبه با شرکت اکثریت کشور‌های منطقه در دوره «عادل عبدالمهدی»، نخست‌وزیر سابق عراق و همزمان با شرکت او در یک نشست مشترک با «عبدالله دوم»، پادشاه اردن و «عبدالفتاح السیسی»، رئیس‌جمهور مصر در سال ۲۰۱۹ آغاز شد.

عادل عبدالمهدی بعد از شهادت «سردار شهید قاسم سلیمانی» ادعا کرد (شهید) قاسم سلیمانی از او خواسته بوده برای میانجیگری به عربستان برود، عبدالمهدی در عربستان با «ملک سلمان»، پادشاه و سپس «محمد بن سلمان» ولیعهد این کشور ملاقات کرد، با وجود اینکه در آن زمان عربستانی‌ها از هدف قرار گرفتن آرامکو (شرکت ملی نفت عربستان) از سوی یمن بسیار عصبانی بودند و موضعشان درباره ایران مشخص بود، اما این مقام عراقی مدعی ارسال چنین پیامی و دریافت خواسته‌های طرف مقابل در این خصوص بوده است.

میهمانان دعوت شده به اجلاس بغداد

منابع عراقی اعلام کردند در این اجلاس از رؤسای کشور‌های ایران، قطر، عمان، کویت، مصر، امارات، ترکیه و عربستان دعوت به عمل آمده است، همچنین مقامات عراقی در تلاش هستند تا از رؤسای جمهور سوریه، لبنان و فرانسه نیز دعوت کنند تا در این اجلاس شرکت کنند.

دولت عراق امید بسیاری به این اجلاس بسته است و با فرستادن نامه‌ای که مقامات این کشور آن را خاص توصیف کردند به «عبدالفتاح السیسی»، رئیس‌جمهور مصر، راه هرگونه عذر و بهانه‌ای را بسته‌اند و منتظر شرکت رئیس‌جمهور این کشور در این اجلاس هستند، همچنین عراق انتظار دارد «محمد بن زاید»، ولیعهد ابوظبی به نمایندگی از امارات خود را به این اجلاس برساند.

تماس «برهم صالح»، رئیس‌جمور عراق با «بشار اسد»، همتای سوری خود در ۱۵ اوت شگفتی همگان را برانگیخت، اما تنها این تماس تلفنی را نمی‌توان دلیلی قطعی برای دعوت از سوریه قلمداد کرد، با اینکه بحران سوریه یکی از محور‌های اصلی این اجلاس است و انتظار می‌رود رئیس‌ جمهور سوریه در این اجلاس حضور داشته باشد.

به گفته برخی از مقامات عراقی «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه به دنبال ایجاد یک موقعیت برای شرکت در این اجلاس است تا به عنوان نماینده اتحادیه اروپا در اجلاس همسایگان بغداد شرکت کند!

مکرون نیز در تماسی که چندی پیش با «مصطفی الکاظمی»، نخست وزیر عراق داشت از نقش عراق در به ثبات رساندن منطقه حمایت کرده و بنا بر احتمالات قصد اتحادیه اروپا برای شرکت در این اجلاس را به الکاظمی اطلاع داده است.

بنا بر گزارشات منتشر شده از سوی مقامات عراقی محور‌های گفتگو در این اجلاس بحران سوریه، بحران لبنان، مسئله فلسطین و مشکلات عراق و کمک کشور‌های همسایه به بغداد است.

فایده‌های اجلاس بغداد برای عراق

«احسان الشمری»، رئیس مرکز اندیشه سیاسی عراق در خصوص این اجلاس گفت: ارسال دعوت‌نامه‌ها به سران کشور‌های منطقه نشان می‌دهد بغداد مراحل آماده‌سازی اجلاس را به پایان رسانده است.

او افزود: این اجلاس به عراق کمک می‌کند روابط دیپلماتیک خود را بازسازی کند و نقش محوری خود را در منطقه بازگرداند و همین امر موجب می‌شود تا مداخلات خارجی در عراق کاهش یابد.

«علی فضل‌الله»، کارشناس روابط بین‌الملل هم درباره اهمیت اجلاس بغداد گفت: تلاش عراق برای برگزاری این اجلاس با موفقیت همراه خواهد بود چرا که مشارکت تعداد زیادی از مقامات بلند پایه کشور‌های منطقه در یک نشست مشترک می‌تواند آبی باشد بر آتشی که گه‌گاه منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

«رحیم العبودی»، سیاستمدار عراقی درباره نقش عراق در این اجلاس اضافه کرد: عراق در حال رد شدن از دوره‌ی انزوای بین‌المللی است و قصد دارد در اجلاس بغداد به عنوان میانجی میان تمامی کشور‌هایی که با یکدیگر اختلاف دارند، ظاهر شود تا تنش‌ها در منطقه و خصوصا در عراق کاهش یابد.

اجلاس بغداد، فرصتی برای بازسازی روابط منطقه

موضوعی که در این میان به تواتر مورد توجه قرار گرفته است حضور «حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور کشورمان و «سلمان بن عبدالعزیز»، پادشاه عربستان در اجلاس بغداد است که می‌تواند فرصتی باشد تا اختلافات ایران و عربستان بیان شده و مورد بحث قرار بگیرد.

خبرگزاری بلونبرگ آمریکا چندی پیش فاش کرد عربستان فهمیده است که غرب به ریاض خیانت کرده و قصد ندارد در جنگ یمن به نفع عربستان شرکت کند همچنین مقامات سعودی از برخورد محکم غرب با ایران ناامید شدند.

این خبرگزاری افزود: «سایمون شرکلیف»، سفیر جدید انگلیس به ایران بازگشته است و امانوئل مکرون در روز‌های ابتدایی تصدی امور از سوی  رئیس‌جمهور جدید ایران با ابراهیم رئیسی تماس گرفت و خواستار بازگشت ایران به میز مذاکرات در وین شد.

برگزاری دو دور مذاکره سری در بغداد میان عربستان و ایران بیانگر این است که عربستان از غرب و آمریکا در خصوص ایران قطع امید کرده است و بدنبال بازسازی روابط خود با تهران است.

چندی پیش نیز شبکه تلویزیونی المیادین به نقل از رسانه‌های صهیونیستی گزارش داد: سعودی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که نه اسرائیل بلکه ایران قدرت منطقه است. رسانه‌های صهیونیستی افزودند که مصر و عربستان سعودی در حال ایجاد روابط پنهانی با ایران در عراق، آفریقا و عرصه‌های دریایی هستند.

پیش از این «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان از آمادگی ریاض برای گفتگوی مشروط با ایران خبر داده بود.او در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی «لا رپابلیکا» درباره مسئله ایران گفته بود: موضع گیری عربستان و ایران در قبال مذاکراتی که از چند ماه پیش در عراق آغاز شده، مثبت است. امیدواریم که این گفتگو‌ها ورق را برگرداند و اوضاع تغییر کند.

علاوه بر اختلافات ایران و عربستان، اختلاف‌های زیادی میان ترکیه و مصر وجود دارد. قاهره بر این باور است که حضور نظامی ترکیه در سوریه، لیبی، عراق، سومالی و چندین کشور دیگر دلیل اصلی مشکلات منطقه است که با ادامه دادن سیاست‌های رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه هنوز نمی‌توان از پایان مشکلات در منطقه صحبت کرد اما از طرف دیگر ترکیه با حضور نظامی در کشور‌های مذکور توانسته است منافع و نفوذ استراتژیکی را بدست بیاورد که قصد از دست دادن آن‌ها را ندارد.

بعد از اختلافات ایران-عربستان و مصر-ترکیه، کشور‌های امارات و بحرین نیز تنش‌های زیادی با قطر دارند که می‌توانند در این اجلاس به گفتگوی اساسی در این خصوص بپردازند.

با توجه به شواهد موجود احتمال این می‌رود که در حاشیه این اجلاس گفتگو‌های دوجانبه و چند جانبه‌ای برای کاهش تنش در منطقه رخ بدهد.

سنگ‌اندازی ترکیه بر سر راه اجلاس

تاکنون به بررسی احتمالات مثبت این اجلاس پرداختیم، اما آیا احتمالات منفی نیز وجود دارد؟! بله، ترکیه.  عمده درآمد ترکیه بر پایه صنعت توریسم بود و از زمان شروع ویروس کرونا این صنعت دچار رکود شده است، ترکیه نیز درحال حاضر دچار بحران اقتصادی شده است و قصد دارد با متصل کردن اقتصاد خود به اقتصاد کشور‌های مجاور مثل عراق از این بحران خارج شود و نزدیک شدن بغداد به دیگر همسایگان خود به نفع ترکیه نیست.

از سویی دیگر منابع عراقی فاش کردند الکاظمی در تماسی طولانی مدت با «رجب طیب اردوغان» صحبت کرد تا او مقام عراقی را که دعوت‌نامه اجلاس را برایش برده بود به حضور بپذیرد.

یک دیپلمات عراقی دلیل این رفتار‌های ترکیه را فاش کرد و در این خصوص گفت: روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور جدید در ایران که قصد دارد یک انقلاب در عرصه‌ی اقتصاد و روابط بین‌المللی ایران مخصوصا روابط منطقه‌ای ایجاد کند و روابطش را با عربستان و مصر بازسازی نماید موجب قوی‌تر شدن ایران و هم‌پیمانانش مانند سوریه در منطقه می‌شود که یقینا این اتفاق به مزاق خیلی‌ها که ترکیه هم جزء آنان است، خوش نخواهد آمد.

نقش آمریکا در برگزاری اجلاس بغداد

بعد از کشمکش‌های فراوان و هدف قرار گرفتن پایگاه‌ها و کاروان‌های آمریکایی در عراق «جو بایدن»، رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر عراق به این توافق رسیدند که نظامیان تروریست آمریکا تا آخر ماه سپتامبر خاک عراق را ترک کنند، آمریکا برای پر کردن خلأ حضورش در منطقه راهبردی خاورمیانه و بستن راه نفوذ روسیه و چین به این منطقه باید از برگزاری چنین اجلاسی حمایت کند.

آمریکا علاوه بر بستن راه نفوذ روسیه و چین در خاورمیانه قصد دارد با ایجاد یک ثبات نسبی در منطقه و آشتی دادن کشور‌های همجوار یک امنیت پایدار برای رژیم صهیونیستی ایجاد کند، زیرا این رژیم درحال حاضر علاوه بر بحران‌های خارجی، درگیر بحران‌های داخلی نظیر بحران اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی است و موجودیتش بیش از هر زمان دیگری به خطر افتاده است.

سخن پایانی

درست است که برگزاری این اجلاس تحولاتی بزرگ و مهم در آینده ایجاد می‌کند، اما این موضوع فقط با گذشت زمان مشخص می‌شود که آیا عراق توانسته است نظر شرکت‌کنندگان در این اجلاس را به یکدیگر نزدیک کند یا خیر؟!

انتهای پیام/