روابط ایران و آمریکا پس از انقلاب اسلامی همواره روابطی تنش‌آمیز و بر مبنای بی‌اعتمادی بوده است. گرچه وقوع انقلاب اسلامی و به دنبال آن در اولویت قرار گرفتن مبارزه با استکبار و حمایت از مستضعفان در قالب مبارزه‌ای ایدئولوژیک میان ایران و غرب به خودی خود برای تیره شدن روابط دوکشور کافی بود، اما شاید وقوع رخدادی، چون حادثه گروگانگیری و تسخیر سفارت ایالات متحده به دست انقلابیون جوان در ایران و تحقیر ناشی از آن هنوز با گذشت بیش از ۴۳ سال در خاطره ملی آمریکایی‌ها ثبت شده است.
در بیستمین روز از فروردین سال ۱۳۵۹ بود که جیمی کارتر رئیس جمهوری آمریکا طی دستوری قطع روابط سیاسی و بازرگانی با جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد.
در واقع پیروزی نظام جمهوری اسلامی ایران در بهمن ۱۳۵۷ موجب فرو پاشیدن همه طرح‌ها و برنامه‌های آمریکایی‌ها در ایران شد. با تسخیر سفارت آمریکا در ایران توسط دانشجویان پیرو خط امام و زندانی شدن حدود ۶۰ نفر از دیپلمات‌های آمریکایی به مدت ۴۴۴ روز در ایران، خشم جیمی کارتر را برانگیخت.
دولت ایالات متحده که در مذاکره برای آزادی اعضای دستگیر شده سفارت خود در تهران ناکام مانده و اقدام نظامی برای حل بحران را در دستور کار قرار داده بود.
پنج ماه پس از تصرف سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، کارتر دستور قطع روابط سیاسی و بازرگانی با جمهوری اسلامی ایران را صادر کرد.
کارتر در سخنان خود درباره قطع رابطه با ایران گفت: «.. مطالبات شاکیان آمریکایی و شرکت‌ها، از اموال مسدود شده ایران در آمریکا برداشت خواهد شد و مسئولیت بحران با شورای انقلاب ایران است که خود را پشت سر دانشجویان پنهان می‌کند. اگر گروگان‌ها آزاد نشوند، تصمیمات شدیدتری علیه ایران اتخاذ خواهد شد و آمریکا با هم‌پیمانان خود اقدامات مقتضی به عمل خواهد آورد. هیچ ویزای جدید برای ایرانیان صادر نخواهد شد و کلیه ویزا‌های صادر شده پس از بحران باطل می‌باشد...»
امام به محض شنیدن تصمیم رئیس جمهور وقت آمریکا گفتند: «اگر کارتر در عمر خود یک کار خیر کرده باشد، همین قطع رابطه است.»
دفتر امام خمینی درباره گروگان‌ها هم اعلام کرد: «نظر امام در مورد گروگان‌ها عوض نشده و مثل گذشته سفارت و گروگان‌ها تا تشکیل مجلس شورای اسلامی و تعیین سرنوشت آن‌ها توسط وکلای مردم در دست دانشجویان باقی خواهد ماند.»
متن کامل پیام بنیان‌گذار جمهوری اسلامی بدین شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
ملت شریف ایران، خبر قطع رابطه بین آمریکا و ایران را دریافت کردم. اگر کارتر در عمر خود یک کار کرده باشد که بتوان گفت به خیر و صلاح مظلوم است همین قطع رابطه است. رابطه بین یک ملت بپاخاسته برای رهایی خود از چنگال چپاولگران بین‌المللی با یک چپاولگر عالم‌خوار همیشه به ضرر ملت مظلوم و به نفع چپاولگر است. ما این قطع رابطه را به فال نیک می‌گیریم، چون که این قطع رابطه دلیلی بر قطع امید دولت آمریکا از ایران است، ملت رزمنده ایران این طلیعه پیروزی نهایی را که قدرت سفاکی را وادار به قطع رابطه یعنی خاتمه دادن به چپاولگری‌ها کرده اگر جشن بگیرد حق دارد.
ما امیدواریم که نابودی سرسپردگانی مثل سادات و صدام حسین به‌زودی انجام گیرد و ملت‌های شریف اسلامی به این انگل‌های خائن آن کنند که ملت ما با محمدرضا خائن کرد و دنبال آن برای آزاد زیستن و به استقلال تمام رسیدن قطع روابط با ابرقدرت‌ها خصوصاً آمریکا نمایند.
من کراراً گوشزد نموده‌ام که رابطه ما با امثال آمریکا رابطه ملت مظلوم با جهان‌خواران است. شما ای ملت عزیز که برای رضای خداوند متعال با بانگ الله اکبر بر دشمنان خود چیره شدید و آزادی و استقلال را به دست آوردید، با اتکا به خداوند تعالی و حفظ وحدت کلمه مهیا باشید برای رودررویی دشمنان اسلام و دشمنان مستضعفین، شما به خواست خدای تعالی پیروز هستید و بر مشکلات غلبه خواهید کرد، صدام حسین که همچون شاه مخلوع چهره قبیح غیراسلامی و انسانی خود را نشان داده با علمای اسلام خصوصاً حضرت آیت‌الله آقای سید محمدباقر صدر آن کند که رضاخان و محمدرضا پهلوی با علما و روحانیون و سایر طبقات کردند باید بداند که با این اعمال ضد اسلامی گور خودش و رژیم تحمیلی و غیرانسانی و غیرقانونی بعث را با دست خود می‌کند.
ملت شریف عراق شما اخلاف آنان هستید که انگلیس را از عراق راندند به پا خیزید و قبل از آنکه این رژیم فاسد همه چیز شما را تباه کند دست جنایتکار او را از کشور اسلامی خود قطع کنید.ای عشایر فرات و دجله همه با همه ملت اتحاد کنید و این ریشه فساد را قبل از آنکه فرصت از دست برود قطع و قمع نمایید و برای خدا دفاع از کشور اسلامی خود و از اسلام مقدس نمایید که خدا با شما است‌ای ارتش عراق اطاعت از این مخالف اسلام و قرآن نکنید و به ملت بگرایید و دست آمریکا را که از آستین صدام بیرون آمده است قطع کنید و بدانید اطاعت از این سفاک مخالفت با خدای متعال است و جزای آن عار و نار است. از خداوند متعال عظمت اسلام و مسلمین و کشور ایران را خواستارم، والسلام و علیکم و رحمةالله.
روح‌الله الموسوی‌الخمینی»
کارتر قبل از این نیز طی چند مرحله اقدامات سیاسی و اقتصادی مختلفی را علیه جمهوری اسلامی ایران انجام داد. وی در اولین اقدام در روز ۲۲ آبان ۱۳۵۸ دستور توقیف کلیه دارایی‌های ایران در بانک‌های آمریکایی و شعبه‌های خارجی آن را صادر کرد و خرید نفت از ایران را متوقف کرد. سپس در ۱۳ آذر ماه، ۱۵ عضو شورای امنیت تحت فشار آمریکا به اتفاق آرا قطعنامه شماره ۴۵۷ را در محکومیت اشغال سفارت آمریکا در تهران تصویب کردند.
ارجاع موضوع گروگانگیری به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه از دیگر اقدامات آمریکا بود. رأی این دیوان ۲۴ آذر علیه ایران صادر شد و ۱۵ قاضی این دادگاه به اتفاق آرا جمهوری اسلامی ایران را به دلیل تصرف سفارت آمریکا محکوم کردند.
در نهم دی ۱۳۵۸ شورای امنیت سازمان ملل تحت فشار آمریکا قطعنامه ۴۶۱ را در موضوع مجازات‌های اقتصادی علیه ایران تصویب کرد و تا ۱۷ دی به ایران مهلت داد تا گروگان‌های آمریکایی را آزاد کند. علاوه بر این بسیاری از مفسران آمریکایی نیز از نیروی موسوم به «واکنش سریع» که در ۱۱ دی ۱۳۵۸ به دستور کارتر در خلیج فارس شکل گرفت به عنوان عکس‌العمل واشنگتن در مقابل واقعه تصرف سفارت آمریکا در تهران یاد کردند.
دستور قطع رابطه با ایران ۱۷ روز قبل از مداخله نظامی آمریکا در منطقه طبس با هدف آزادسازی گروگان‌ها اتخاذ شد.
جیمی کارتر پس از صدور فرمان قطع رابطه، در سخنانی اعلام کرد دیپلمات‌های ایرانی ۲۴ ساعت فرصت دارند خاک آمریکا را ترک کنند.
موضوع قطع روابط سیاسی و اقتصادی آمریکا با ایران، دو ماه قبل از صدور دستور کارتر، در قطعنامه پیشنهادی آمریکا به شورای امنیت پیش‌بینی شده بود. در آن قطعنامه که در ۲۴ بهمن ۱۳۵۸ به شورا ارائه شد، آمریکا خواستار اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی و قطع رابطه با ایران درج شده بود.
این درخواست در کنفرانس کشور‌های صنعتی غرب نیز مطرح شد، ولی رایزنی‌های هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل و همچنین وتوی قطعنامه پیشنهادی آمریکا از سوی اتحاد جماهیر شوروی موجب تنها ماندن جیمی کارتر برای قطع مناسبات سیاسی و بازرگانی با ایران شد.
به دنبال قطع رابطه ایران با آمریکا و مهلت ۳۶ ساعته کارتر به دیپلمات‌های ایرانی برای خروج از آمریکا، در ساعت ۱۲:۳۵، ۲۰ فروردین ۱۳۵۹ حدود ۵۰ نفر از اعضای سفارت ایران در واشنگتن و اعضای کنسولگری‌های ایران در شیکاگو و نیویورک به همراه خانواده‌هایشان با پرواز ۷۳۰ هواپیمایی ملی ایران وارد فرودگاه مهرآباد تهران شدند.
روزنامه کیهان فردای آن روز در گزارشی از بازگشت دیپلمات‌های ایرانی نوشت: «به دنبال ورود دیپلمات‌های ایرانی به فرودگاه تهران علی آگاه، کاردار ایران در واشنگتن و تنی چند از اعضای سفارت ایران در آمریکا به همراه صادق قطب‌زاده و اسقف کاپوچی در یک مصاحبه رادیو تلویزیونی و مطبوعاتی شرکت کردند و به سوالات خبرنگاران داخلی و خارجی جواب دادند.»
به نوشته کیهان تا بعدازظهر ۲۱ فروردین ۱۳۵۹ به جز سرکنسولگری ایران یا همان سفارت ایران که در واشنگتن واقع بود، ایران چهار کنسولگری دیگر در شهر‌های شیکاگو، هستون، نیویورک و سانفرانسیسکو داشت را تعطیل و مهر و موم کرد.
حالا که ۴۴ سال از قطع روابط رسمی بین ایران و آمریکا می‌گذرد، نتیجه‌ای که آمریکایی‌ها انتظارش را می‌کشیدند، رقم نخورده است. قطع ارتباطی که از دیدگاه کارتر و آمریکا باید باعث انزوای جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین‌المللی می‌شد، در عمل نتیجه‌ای بر عکس داشته است.
جمهوری اسلامی ایران به‌رغم تحریم‌های ظالمانه‌ای که از سوی آمریکا و غرب بر آن اعمال شده، توجه و همکاری با کشور‌های همسایه و قدرت‌های ضدغربی را در سیاست خود جای داده است، در این راه دولت سیزدهم نیز با موفقیت حرکت کرده و ارتباطات خود را با جهان برقرار نموده است.
انتهای پیام/
| لینک مطلب: | http://qomefarda.ir/News/item/48315 |