خطبه‌ها و دعاهای امام سجاد (ع) در هدایت جامعه و حفظ اسلام در خفقان آن دوران بسیار مؤثر بود و همچنین سیره اخلاقی و سیاسی زین‌العابدین الگویی برای جامعه است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» امام سجاد علیه‌السلام، در ۵ شعبان سال ۳۸ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. مادر امام سجاد (ع)، شهربانو دختر یزدگرد؛ آخرین پادشاه ساسانی و پدر بزرگوارشان، امام حسین (ع) بودند و زین‌العابدین و سیدالساجدین از القاب امام چهارم شیعیان (ع) بودند. پیامبر اکرم (ص)، امام سجاد (ع) را این‌طور معرفی کردند: «سیدالعابدین و زین اولیائی الماضین؛ او آقای عبادت‌کنندگان و زینت اولیای پیشین من است.»
امام سجاد وقتی به نماز می‌ایستاد، بدنش می‌لرزید، رنگش تغییر می‌کرد و چون سعف نخل از ترس خدا به لرزه می‌افتاد. امام سجاد دعوت هیچ‌کس را رد نمی‌کرد و همواره با مستمندان و محرومان هم‌غذا می‌شد. امام سجاد شب‌ها بر دوش خود طعام حمل می‌کرد، و در خانه فقرا را می‌زد و بر آن‌ها تقسیم می‌نمود. امام سجاد بیست سال بر پدرش گریست و هیچ‌وقت غذائی برای او نیاوردند، جز اینکه گریه کرد.

عظمت شخصیت امام سجاد (ع)
از همین رو محمدحسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفتگو با خبرنگاران در مورد فضیلت امام چهارم شیعیان بیان کرد: امام سجاد (ع) هنگام شهادت جد عظیم‌الشأن خود، امیر مؤمنان (ع) دو‌ساله و یا حداکثر، چهار‌ساله بودند و وجود مقدس حضرت علی (ع) را درک کردند. حتی نقل است که وقتی امام علی (ع) در بستر شهادت بودند فرزندان خود را جمع کردند و خطاب به آن‌ها فرمودند مَثَل من همچون حضرت یعقوب (س) است که او هم دوازده فرزند داشت و سفارش حسن و حسین را به سایر فرزندان می‌کنم که آن‌ها فرزندان پیامبر اکرم (ص) هستند و فرمودند: پس از من، امامت به حسن و سپس به حسین (ع) می‌رسد و پس‌ازآن، به امام سجاد (ع) اشاره کردند و به ایشان فرمودند: پس از پدرت حسین (ع)، تو به امامت خواهی رسید و پس از تو هم فرزندت محمد امامت خواهد کرد و من، ایشان را ندیده‌ام و سلام مرا به ایشان برسان.
این پژوهشگر تاریخ اسلام گفت: بعد از شهادت امیر مؤمنان (ع) و با به خلافت رسیدن امام حسن مجتبی (ع)، امام سجاد (ع)، ۱۰ سال از امامت عموی عظیم‌الشأن خود را درک کرده و توفیق پیدا کردند که سه معصوم و سه امام بزرگوار را ببینند و از محضر آن بزرگواران بهره‌مند شوند.

دعاها و مناجات‌های این امام همام، به نام صحیفه سجادیه معروف است و پس از قرآن و نهج‌البلاغه، بزرگ‌ترین و غنی‌ترین گنجینه حقایق و معارف الهی به شمار می‌رود، به‌طوری‌که بزرگان شیعه آن را اخت القرآن، انجیل اهل‌بیت(ع) و زبور آل محمد(ص) نامیده‌اند. مرحوم مجلسی در مورد دلیل نام‌گذاری صحیفه به زبور آل محمد(ص) و انجیل اهل‌بیت(ع) چنین می‌نگارد: «همان‌طور که زبور و انجیل از جانب خداوند متعال بر زبان داود(ع) و عیسی بن مریم(ع) جاری شد، صحیفه نیز از جانب خداوند متعال بر زبان سید ساجدین، علی بن الحسین زین‌العابدین(ع) جریان یافت».


حفظ اسلام با دعا و مناجات امام سجاد (ع)
از همین رو  آیت‌الله سید رحیم توکل در گفتگو با خبرنگار ما ضمن تبریک اعیاد شعبانیه به دعاهای امام سجاد (ع) اشاره کرد و اظهار داشت: هرکدام از اهل‌بیت (ع) در تداوم اسلام نقش و جایگاه خاص خود را داشته‌اند.
وی ادامه داد: بعد از شهادت امام حسین (ع) خفقان عجیبی در آن دوران حاکم بود اما امام سجاد (ع) با ابزار دعا، مناجات و خطبه‌ها؛  پندها، نکات و صحبت‌های خود را بیان می‌کردند.
عضو خبرگان رهبری با اشاره به حفظ اسلام با دعا و مناجات، گفت: امام سجاد به‌صورت علنی نمی‌توانست بسیار مسائل را مطرح کند به همین دلیل مطالب را از طریق دعا و مناجات بیان می‌کرد و حکومت هم با او کاری نداشت.

نقش مهم دعا و مناجات امام سجاد در هدایت جامعه
همچنین آیت‌الله محسن فقیهی در گفتگو با خبرنگار ما ضمن تبریک اعیاد شعبانیه با اشاره به نقش دعا و مناجات امام سجاد (ع) در آن دوران، گفت: یکی از مهم‌ترین نکات مثبت در دعا و مناجات امام سجاد (ع) انتقال پیام عاشورا بود.
وی ادامه داد: هرکدام از امامان ما برای هدایت جامعه روش خاص آن دوران را اتخاذ می‌کردند که امام زین‌العابدین هم با دعا و مناجات شروع به روشنگری و تبیین حقایق جامعه و هدایت مردم کردند.
این استاد حوزه با اشاره به اینکه باید از سیره اخلاقی و سیاسی امام سجاد (ع) الگو بگیریم، خاطرنشان کرد: امام سجاد(ع) با سخنان و خطبه‌های خود مردم را به اسلام و معارف سوق دادند و مردم را راهنمایی کردند.

امام در شرایط خفقان اموی و مروانی می‌بایست شیوه‌ای نوین برای مبارزه در پیش گیرد تا بتواند آن محیط تاریک و ظلمانی و آن مردم غافل و بی‌خبر را از چنگ شهوات و نیز از تسلّط دستگاه‌های اهریمنی خلاص کند؛ شیوه‌ای که هم بتواند مردم را با حقایق و معارف دین آشنا سازد و انقلابی در دنیای اسلام ایجاد کند و هم بهانه دست دشمن ندهد. این بود که برای بیان مفاهیم موردنظرشان از دو شیوه استفاده کرد که عبارت‌اند از: الف-شیوه دعا که در صحیفه سجادیه متجلی است. ب-شیوه موعظه که در قالب سخنان و روایات آن حضرت تبلوریافته است.
از میان این دو شیوه حکیمانه، بهره‌گیری از شیوه دعا طرحی نو در تبیین عقاید و معارف ناب اسلام و مبارزه‌ای نامرئی بر ضد دستگاه حاکم بود. با این شیوه مردم آرام‌آرام به بهترین شکل با اندیشه‌های ناب دینی آشنا شدند و یک مجموعه مؤمن، علاقه‌مند و صالح برای کارهای آینده به وجود آمد. دعاهای امام در عین اینکه حرکتی اخلاقی بود، مبارزه‌ای آرام در برابر قدرت‌های اهریمنی، ولی ریشه‌کن کننده بود. او با این عمل و برنامه خود نشان داد که راه مبارزه در شمشیر منحصر نمی‌شود؛ زیرا در بعضی شرایط، شمشیر کارایی خود را به‌کلی از دست می‌دهد و حتی نتیجه عکس می‌دهد.

مقابله امام سجاد(ع) با دشمنان در قالب دعا
از همین رو آیت‌الله  سید محمد سعیدی در سخنرانی حرم مطهر با اشاره به اقدامات گسترده امام سجاد(ع) برای تبیین معارف دین اظهار داشت: این مسئله در زیارت‌نامه آن حضرت نیز به‌خوبی منعکس‌شده است.
وی با اشاره به این‌که اسلام هراسی ریشه در تاریخ دارد، گفت: این اسلام هراسی و اهل‌بیت(ع) هراسی و پیشوا هراسی یک‌خطی بود که در کل تاریخ از زمان وجود مقدس پیامبر گرامی اسلام(ص) و از زمانی که پرچم عدالت‌خواهی و توحید برافراشته شد، وجود داشت و این عداوت و دشمنی از همان اول بود.
وی عنوان کرد: دعاها و معارف صحیفه سجادیه نیز درواقع آن متناسب با وضع زمانه‌ای است که دشمنان اهل‌بیت(ع)، به‌خصوص بنی امیه ایجاد کردند که می‌خواستند با مکر و فریب و خدعه اسلام را از مسیر اصلی خود منحرف کنند ولی امام با دعاهای خود مقابل این حرکت به‌خوبی ایستادگی کردند.
آیت‌الله سعیدی با اشاره به این‌که بنی امیه سخت‌ترین فشارها را برای انحراف مسیر اسلام بر امام سجاد(ع) به کار گرفتند، خاطرنشان ساخت: آن‌ها هر نقشه‌ای که داشتند پیاده می‌کردند و اهل‌بیت(ع) نیز در برابر آن‌ها موضع می‌گرفتند که نمونه این مسئله در دعاهای امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه منعکس‌شده است.


انتهای خبر /160