یک استاد حوزه علمیه قم گفت: پیام هیهات منا الذلة! امام حسین (ع)، چراغ راه بشریت در همه دوران‌ها برای مبارزه با ظلم و حفظ کرامت انسانی است.

به گزارش سرویس اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا»  تاسوعا و عاشورای حسینی، حماسه‌ای جاودان در تاریخ اسلام است که هر ساله قلب‌های مؤمنان را به لرزه درمی‌آورد. اما پرسش اساسی این است: چرا امام حسین (ع) قیام کرد؟ اهداف این حرکت بزرگ و سرنوشت‌ساز چه بود؟ برای واکاوی عمیق این پرسش بنیادین، با حجت‌الاسلام دکتر سید محسن علوی، پژوهشگر تاریخ اسلام و استاد حوزه علمیه گفتگویی را انجام دادیم.

امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر هدف اصلی امام حسین (ع)

 قم فردا: چرا امام حسین (ع) در شرایطی که حکومت یزید تثبیت شده بود، دست به قیام زدند؟ آیا نمی‌توانستند؛ مانند پدرشان، امام علی (ع)، صبر پیشه کنند؟

 درک تفاوت شرایط، کلید فهم قیام است. امام علی (ع) در مقابل خلفایی قیام کردند که لااقل ظاهر اسلام و سنت پیامبر (ص) را حفظ می‌کردند. اما یزید شخصیتی بود که علناً منکر ضروریات اسلام می‌شد، شراب‌خواری و فسق او آشکار بود و هدفش تبدیل خلافت به سلطنت موروثی و نابودی اساس دین بود. امام حسین (ع) در نامه‌ها و سخنانش بارها تأکید کردند که یزید فاسق، شارب الخمر و قاتل النفس المحترمة است و بیعت با او مساوی با نابودی اسلام است.

 هدف اصلی امام در این مرحله، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در بالاترین سطح ممکن بود؛ یعنی مقابله با حاکمی که خودش منکر مجسم بود و می‌خواست دین را تحریف کند. قیام، تنها راه باقیمانده برای احیای دین و نجات امت از گمراهی بود. صبر در این شرایط، نه تنها فضیلت نبود، بلکه نوعی همراهی با فساد محسوب می‌شد.

 

 تاسوعا درس مقاومت در برابر ظلم، حتی در ناامیدکننده‌ترین لحظات

 قم فردا: نقش روز تاسوعا، روز ورود به کربلا و شهادت حضرت عباس (ع)، در تحقق اهداف این قیام چه بود؟

تاسوعا نقطه عطفی حیاتی در این حماسه است. این روز تجلی عینی وفاداری تا پای جان و حمایت از حق در سخت‌ترین شرایط است. امام حسین (ع) در تاسوعا، با وجود محاصره شدید و قطع آب، بار دیگر پیام اصلی خود را فریاد زد: «میان کشته‌شدن با ذلت و خواری، یا تسلیم در برابر حکومت باطل. ما هرگز ذلت را نمی‌پذیریم.»

 شهادت حضرت عباس (ع) در این روز، نماد همین پیام است. ایشان که پرچم‌دار و سقای کاروان بود. برای آوردن آب به خیمه‌ها رفت، اما وقتی دشمن راه را بست، با وجود تشنگی شدید، آب را ننوشید و فرمود: «چگونه آب بنوشم در حالی که حسین تشنه است؟» این فداکاری و عزتمندی، هدف احیای ارزش‌های انسانی و اسلامی مانند ایثار، وفاداری و غیرت دینی را در برابر چشمان تاریخ به نمایش گذاشت. تاسوعا درس مقاومت در برابر ظلم، حتی در ناامیدکننده‌ترین لحظات است.

 

 اهداف قیام امام حسین از مدینه تا مکه

 قم فردا: در روز عاشورا، شاهد اوج قیام و شهادت امام حسین (ع) و یارانشان هستیم. اهداف متعالی امام در این روز خونین چه بود؟

 عاشورا، تجسم عمیق تمام آن اهدافی است که امام از مدینه و مکه دنبال می‌کرد:

 ۱- شهادت در راه خدا (ایثار جان): امام با علم به شهادت، این راه را انتخاب کرد تا حقیقت دین و ارزش دفاع از آن تا پای جان را به جهانیان بیاموزد. شهادت ایشان و یارانش، فریاد بلندی بود علیه سکوت و بی‌تفاوتی.

 ۲- افشای چهره واقعی حکومت اموی: امام با قیام و شهادتش، نقاب از چهره فریبکارانه بنی‌امیه برداشت. قیام عاشورا، حکومت یزید را به عنوان حکومتی غاصب، ستمگر و ضد اسلام در تاریخ ثبت کرد. خون امام، سند محکومیت ابدی آنها شد.

 ۳-احیای سنت پیامبر (ص) و احکام اسلام: هدف اصلی، بازگرداندن اسلام به مسیر اصلی خود بود. امام با شهادتش بر اصالت دین، عدالت، آزادگی و مقابله با تحریف‌ها تأکید کرد. خطبه‌های ایشان در کربلا پر از یادآوری سنت رسول‌الله (ص) و انحراف حاکمان بود.

 ۴-زنده نگاه‌داشتن امر امامت: شهادت امام حسین (ع) در کمال آگاهی و برای حفظ دین، حجت را بر همگان تمام کرد و خط امامت را به عنوان تنها مرجع هدایت پس از پیامبر (ص)، برای همیشه زنده و پویا نگه داشت. این خون، نهال امامت را آبیاری کرد.

 ۵-الگوسازی عزت و آزادگی: پیام محوری امام در لحظه شهادت: «هیهات منا الذلة!» (هرگز تن به ذلت نمی‌دهیم!) بود. این هدفِ «ترسیم الگوی مبارزه با ظلم و حفظ کرامت انسانی در همه اعصار» بود. امام نشان داد زندگی با ذلت و تحت ستم، ارزشی ندارد.

 

 پیام عاشورا برای جامعه امروز

 قم فردا: با گذشت قرن‌ها، پیام و اهداف قیام عاشورا برای انسان معاصر چیست؟

 عاشورا یک واقعه تاریخی صرف نیست؛ یک مکتب و منشور حیات است.

  مقابله با ظلم و فساد: در هر زمان و مکانی، وظیفه هر انسانی است. سکوت برابر ظلم، همراهی با آن است.

 حفظ کرامت و عزت: «مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت» شعار همیشگی آزادگان است. نباید برای منافع مادی یا ترس، عزت خود و دیگران را زیر پا گذاشت.

 مسئولیت‌پذیری اجتماعی: امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، وظیفه همگانی است، حتی اگر سخت و پرهزینه باشد.

 ایمان و استقامت: ایمان راسخ به خدا و هدف والا، توانایی تحمل سخت‌ترین مصائب و استقامت در راه حق را می‌دهد.

 وحدت و همبستگی: وفاداری یاران امام در کربلا، الگویی برای وحدت جامعه در برابر دشمنان و مشکلات است.

 احیای ارزش‌های انسانی: ایثار، فداکاری، صداقت، شجاعت و وفای به عهد، ارزش‌هایی هستند که عاشورا آنها را به اوج رساند و برای بشریت زنده نگه داشت.

عاشورا درس انتخاب آگاهانه و مسئولانه در مسیر حق است

 قم فردا: به عنوان سؤال پایانی، آیا می‌توان گفت هدف اصلی امام حسین (ع) از ابتدا شهادت بود؟

 این یک برداشت نادرست رایج است. امام حسین (ع) در تمام مراحل، به دنبال «اصلاح امت جدش» بود. ایشان از مدینه به مکه و سپس به سمت کوفه حرکت کرد، زیرا دعوت‌های متعدد از ایشان برای رهبری وجود داشت. هدف ایشان تشکیل حکومت عادلانه بود. اما زمانی که کوفیان پیمان شکستند و دشمن با قساوت تمام، جز شهادت امام و یارانش را نمی‌پذیرفت، امام با آگاهی کامل، شهادت را به عنوان آخرین و مؤثرترین سلاح برای رسیدن به اهداف والای خود (احیای دین، افشای ظلم و زنده نگه‌داشتن عزت) برگزید. شهادت، خود هدف نبود؛ بلکه وسیله‌ای الهی و انتخابی آگاهانه برای تحقق اهداف بزرگ‌تر در شرایطی خاص بود. عاشورا درس انتخاب آگاهانه و مسئولانه در مسیر حق است.

 

 قم فردا: کلام پایانی؛

 قیام عاشورا، به رهبری امام حسین (ع)، حرکتی کاملاً آگاهانه و مبتنی بر اهداف الهی و انسانی عمیق بود. از امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در برابر حکومت فاسد یزید آغاز شد و در کربلا، با شهادت حماسه‌ساز امام و یاران باوفایش، به اوج رسید. اهدافی چون افشای چهره ظلم، احیای سنت پیامبر (ص)، زنده نگه‌داشتن امر امامت، نجات اسلام از تحریف و بالاتر از همه، ترسیم الگویی جاویدان از عزت، آزادگی، ایثار و مسئولیت‌پذیری در برابر ستم، اهداف جاودان این نهضت مقدس هستند.

 پیام هیهات منا الذلة! امام حسین (ع)، چراغ راه بشریت در همه دوران‌ها برای مبارزه با ظلم و حفظ کرامت انسانی است. تاسوعا و عاشورا، تنها عزاداری بر مصیبت نیست، بلکه مدرسه عبرت، آگاهی و عمل برای ساختن جامعه‌ای عادلانه و آزاده است.

انتهای خبر/160