رضاشاه پهلوی، از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰، توانست با استفاده از روشهای استبدادی و امنیتی، کنترل کاملی بر ایران برقرار کند. اما هنگامی که جنگ جهانی دوم آغاز شد، موقعیت سیاسی و نظامی ایران به شدت تحت تأثیر وقایع بینالمللی قرار گرفت. ورود ارتشهای متفقین به ایران در سال ۱۳۲۰، نشاندهنده عدم توانایی و برنامهریزی درست رضاشاه بود. این امر به ویژه زمانی حساستر بود که توجه کنیم که رضاشاه دیگر قادر به دفاع مؤثر از حاکمیت ایران نبود.
رضاشاه به طور ناگهانی تصمیم به تسلیم در برابر متفقین گرفت؛ این امر به وضوح نشاندهنده خیانت او به ملت ایران بود. او به جای ایستادگی و جستجوی راههای دیپلماتیک برای حفظ استقلال کشور، به راحتی تسلیم فشارهای نظامی و سیاسی متفقین شد. نتیجه این تسلیم، اشغال ایران توسط نیروهای خارجی و تضعیف شدید روحیه ملی بود. رضاشاه به دلیل ناتوانیهای خود در رهبری کشور و اتخاذ تصمیمات صحیح، موقعیت ایران را به خطر انداخت و باعث شد که ملت ایران با مشکلات بسیاری مواجه شوند.
یکی از جنبههای مهم در بررسی خیانت رضاشاه، عدم توجه او به احساسات و نیازهای مردم ایران بود. او به جای اعتماد به نیروها و نخبگان داخلی، تنها به قدرتهای خارجی متکی بود و این امر باعث شد که او به عنوان فردی مذموم و ناامید شناخته شود. این احساس ناامیدی و عدم اعتماد به نفس، به ویژه در میان جوانان و نخبگان ملی، گسترش یافت و در نهایت به اعتراضات و دلسردی عمومی منجر شد.
سپس، در سالهای اخیر و به خصوص پس از افزایش انتقادات از رفتارهای حاکمان وقت، رهبر انقلاب اسلامی در بیانات خود به موضوع بیغیرتی حاکمان در قبال ملت و کشور اشاره کرده است. او تأکید کرده که حاکمان باید به جای انتخاب راحتیهای شخصی، مسئولیتهای ملی خود را در قبال ملت به دوش بکشند. این بیانات نشاندهنده این است که تاریخ باید درس عبرتی برای حاکمان باشد و آنها باید از تجارب تلخ گذشته درس بگیرند.
بیانات رهبری به این نکته اشاره دارد که باید در برابر دشمنان متجاوز ایستادگی کرد و تسلیم نشد. حاکمان وقت باید با صداقت و شجاعت به مسائل کشور پرداخته و در راستای تأمین منافع ملت تلاش کنند. در حقیقت، بیغیرتی حاکمان در دوران رضاشاه نه تنها بر اساس کمبود قدرت بود، بلکه ریشه در عدم شناخت عمیق از نیازهای مردم و منافع کشور داشت.
در نهایت، نقش رضاشاه در تسلیم سریع ایران به متفقین، یک نمونه بارز از خیانت به ملت و کشور است. معضلاتی که به این واسطه برای کشور به وجود آمد، باید به عنوان یک درس تاریخی در نظر گرفته شود. بیانات رهبر انقلاب همچنین بر لزوم کنشگری حاکمان در راستای منافع ملی تأکید میکند و این پیام را به همه کسانی که مسئولیتهای بزرگی را به دوش میکشند، میرساند که باید با شجاعت و صداقت در برابر چالشها ایستادگی کنند.
علی رضوی،استاد دانشگاه و کارشناس تاریخ معاصرلینک مطلب: | http://qomefarda.ir/News/item/55187 |