زمانی که یک دختر و پسر جوان قصد ازدواج با یکدیگر را دارند یکی از مراسم‌های مهم تعیین مهریه است.

مهریه مالی است که مرد در زمان عقد متعهد می‌شود به صورت نقدی و یا وجه رایج کشور (سکه، طلا) و یا اموال غیر منقول (ملک و زمین) به زن بپردازد.

این مبلغ طبق شروطی که در عقدنامه امضا می‌شود بدهی است که برعهده مرد قرار دارد و باید آن را هر زمانی که زن مطالبه کرد، بپردازد.

بسیاری از خانواده‌ها در زمان مراسم تعیین مهریه بدون توجه به این موضوع که مهریه، بدهی است که پرداخت آن بر عهده مرد قرارمی گیرد و هر زمان که زن آن را مطالبه کند باید بپردازد، اقدام به تعیین مهریه‌های سنگین می‌کنند.

جمله (کی داده، کی گرفته) به جمله‌ای آشنا در مراسم تعیین مهریه زوج‌های جوان تبدیل شده است که اغلب از طرف خانواده دختر مطرح می‌شود، اما آمار زندانیان مهریه نشان می‌دهد که مهریه گرفتنی است و بسیاری از زندگی‌ها به دلیل مطالبه مهریه از سوی زن و ناتوانی مرد در پرداخت از بین رفته است.

البته طبق اعلام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه روند مطالبه مهریه در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ کاهش پیدا کرده است.

زنگانه مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه از کاهش ورودی پرونده مطالبه مهریه در ۹ ماهه اول سال ۹۷ خبر داد و گفت: مطالبه مهریه از ۱۰۰ هزار و ۶۷۹ پرونده در ۹ ماهه اول سال ۹۶، به ۱۰۰ هزار و ۵۱۴ مورد در ۹ ماهه اول سال ۹۷ کاهش داشته است.

زنگانه افزود: مطالبه مهریه ورودی پرونده‌ها در همین مدت ۲ دهم درصد کاهش داشته یعنی روند مطالبه مهریه افزایشی نبوده است.

با این وجود طبق آمار رئیس سازمان زندان‌ها ۸۸۲ نفر به دلیل زیر ۱۰ سکه، ۴۳۶ نفر بین ۱۰ تا ۲۰ سکه و ۲۶۸ نفر ۲۰ تا ۵۰ سکه در زندان هستند.

طبق گفته‌های جهانگیر رئیس سازمان زندان‌ها مهریه تنها مشکل مردان ایرانی نیست و در حال حاضر ۷ مرد افغانستانی به دلیل ازدواج با زنان ایرانی و ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان به سر می‌برند.

اگر روند تعییرات قیمت سکه را از ابتدای سال ۹۷ بررسی کنیم می‌بینیم که در فروردین ماه ۹۷ هر قطعه سکه تمام بهار آزادی حدود یک میلیون و ۷۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسید و در حال حاضر قیمت سکه در حدود ۷ میلیون تومان رسیده است این تغییرات قیمت‌های سکه باعث شده است که بدهی یک زندانی طی یک سال تقریبا ۳ برابر شود.

با وجود کاهش پرونده‌های مطالبه مهریه در سال ۹۷ نسبت به سال قبل از آن باز هم رئیس قوه قضاییه نسبت به زندانی شدن بدهکاران مهریه به دادستان‌ها و روسای دادگستری مراکز استان‌ها تذکر داد.

حجت الاسلام و المسلمین رئیسی رئیس قوه قضاییه در دیداری که ۵ اردیبهشت ماه با روسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌های مراکز استان‌ها داشت، گفت: در دیداری که با مراجع تقلید قم داشتم، اکثر مراجع موضوع مهریه را به ما تاکید می‌کردند و می‌گفتند که با موازین شرعی سازگاری ندارد. فرمایش آن‌ها این بود که مطابق فقه کسی که معسر باشد، نباید زندانی شود و نسبت به کسی که ایسار و امکان داشته باشد و از پرداخت دیون خود امتناع کند، باید اقدامی کرد که دیون خود را پرداخت کند.

وی از روسای کل دادگستری‌ها خواست پس از بازگشت به استان‌های خود نسبت به زندانیان مهریه بازنگری جدی داشته باشند.

آیت الله رئیسی گفت: کسی که اعسار او روشن است، زندانی نشود و در مورد کسی که بین ایسار و اعسار او شک وجود دارد، باید سابقه شخص مورد توجه قرار گیرد.

یحیی کمالی پورنایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طی آخرین آمار حدود ۵۰۰۰ زندانی مهریه درزندان‌ها هستند که برای کشور مشکلاتی را ایجاد کرده است، گفت: اگر دستور رئیس قوه قضاییه بر روسای دادگستری‌های سراسر کشور اجرایی شود، شاهد کاهش جمعیت کیفری زندان‌های و بدهکار مالی خواهیم بود که از لحاظ روحی و روانی شرایط بسیار خوبی در جامعه ایجاد می‌کند.

این نماینده مجلس گفت: ما علاوه بر دستور رئیس قوه قضاییه مبنی بر بازنگری در پرونده‌های زندانیان مهریه و اثرات ناشی از آن اکتفا کنیم، باید یک راهکار مناسب هم برای این معضل اجتماعی پیدا کنیم تا افراد متناسب با اعتبار و سرمایشان مهریه تعیین کنند، چرا که بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی «قرارداد‌های خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد کرده اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است» مگر اینکه خلاف قانون یا شرع باشد. بنابر این ما باید با فرهنگسازی بستر‌های اجتماعی را به نحوی فراهم کنیم که مردم بر اساس میزان سرمایه خود تعهد مهریه بدهند. اما در کل این دستور بسیار خوبی بود و می‌تواند بسترساز و آغاز کننده خوبی برای تحول در این زمینه باشد.

ستاد دیه کشور هر سال با برگزاری جشن‌های گلریزان و جمع آوری کمک‌های مردمی به آزادی زندانیان جرائم مالی غیر عمد کمک می‌کند.

ستاد دیه کشور در سال ۹۷، ۲۶۲۲ زندانی مهریه و نفقه با کمک خیرین از زندان آزاد کرده است.

باید توجه داشت که با افزایش روند قیمت سکه و طلا هر روز بدهی زندان مهریه هم افزایش پیدا کند.

لازم است، زوج‌های جوان در زمان تعیین مهریه به میزان توانایی خود در قبال پرداخت مهریه توجه داشته باشند و میزان مهریه را عقلانی انتخاب کنند، زیرا مهریه هم دادنی است و هم گرفتنی.