یکی از القاب قم شهر ملی انگشتر است اما هنوز در این زمینه یک بازارچه و یا مکان مشخص برای هنرمندان این عرصه اختصاص نیافته است و شاید در آینده نه چندان دور فراوانی مشکلات در این عرصه عامل از دست رفتن این عنوان شود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، نام گذاری قم به نام شهر ملی انگشتر، آغاز حرکت برای توسعه این هنر در سطح ملی و بین المللی بود، حرکتی که نیازمند حمایت سازمان‌ها و حتی هنرمندان از این هنر است.
توجه به اقتصاد هنری، تربیت علاقمندان ومطلع بودن از سلیقه مشتریان در بازار ملی و بین المللی برای عرضه و فروش نکاتی است که می تواند این هنر را به رشد بیشتری برساند.
توجه به این نکته که هنر انگشتر سازی در این شهر قدمتی به بلندای تپه هفت هزار ساله قلی درویش قم دارد مکانی باستانی که در آن نمونه‌های انگشتری قم وجود داشت و این نشان می‌دهد از دیر باز این هنر مورد توجه مردمان شرق زمین بوده است و حال که این فرصت در سطح ملی به هنر قم داده شده است  باید با برنامه ریزی و تخصیص اعتبارات بهترین بهره ‌ها را از این ثبت ملی برای آوازه شهر قم کسب کرد.
۱۲۰۰ هنرمند قمی در صنعت انگشتر فعال هستند
بازار انگشتر قم با وجود 1000 کارگاه انگشتر سازی و 1200 هنرمند انگشتر ساز قطب تولید انگشتر نقره دست ساز ایران می‌باشد. این هنرمندان در رشته های نقره سازی ، جواهرنگاری و مخراج کاری، قلم زنی، گوهر تراشی (دامله و فست) و حکاکی نگین مشغول به فعالیت هستند.



تفاوت عمده انگشتر سازی قم نسبت به انگشتر سازی در سایر شهرها مانند مشهد در دست ساز بودن آن است. در قم استاد انگشتر ساز تمام مراحل ساخت انگشتر را با ابزارهای دستی و با ذوق و سلیقه خود انجام می‌دهد. اما در سایر شهرها مانند مشهد انگشتر به صورت سری سازی و یا ریختگری تولید شد که با این کار سرعت ساخت محصولات بالا رفته ولی از کیفیت و ظرافت آن کاسته می‌شود‌. در قم نیز تعداد محدودی واحد به تولید انگشتر ریختگری مشغول می‌باشند ولی در هیچ شهری از ایران این تعداد هنرمند سازنده انگشتر دست ساز وجود ندارد. استان قم از نظر حجم تولید انگشتر نیز پس از مشهد در رتبه دوم کشور قرار دارد. در ایران شهرهای مشهد، قم، اصفهان، تهران و یزد عمده تولیدکنندگان جواهرات نقره کشور می‌باشند.
گوشه ای از مشکلات انگشتر سازان قمی
اما دراین بین با تنی چند از اساتید و هنرمندان انگشتر سازی قم گفتگویی را انجام داده ایم.
نبود بازار مخصوص انگشتر فروشان
ابوالحسن هاشمی یکی از اساتید انگشترساز قدیمی قمی می‌گوید: قم یک شهر زائرپذیر است اما برای فروش انگشترهایش که یکی از سوغاتی‌های اصلی این شهر است، هنوز یک بازارچه یا بازار مخصوص وجود ندارد. همه به صورت پراکنده کار می‌کنند و همین موضوع دسترسی گردشگران را به انگشترسازان سخت می‌کند. از طرف دیگر با توجه به اوضاع اقتصادی و بالارفتن قیمت مواد اولیه، الان قیمت انگشتر هم به‌ناچار بالا رفته اما همین مساله آمار فروش ما را پایین آورده و هیچ حمایتی چه به‌صورت تسهیلات، چه به‌صورت وام و ... از ما نمی‌شود و همین مساله باعث شده خیلی از انگشترسازان قید کارشان را بزنند و یک کار دیگر انتخاب کنند.»
وجود انگشتر قاچاق و بی کیفیت معضل انگشتر سازان قمی
همچنین حسین قمیان که ۱۵سال در رشته انگشترسازی فعالیت دارد، می‌گوید: ظرافت و دقت هنرمندان قمی در انگشترسازی مثال‌زدنی است ولی قاچاق و ورود انگشترهای چینی، عرصه را بر ما تنگ کرده و انگشترهای بی‌کیفیت با قیمت ارزان در بازار به فروش می‌رسد که این مهم‌ترین معضل تولیدکنندگان زیورآلات سنتی است.
 از طرفی محسن نامداری دیگر هنرمند انگشترساز قم نیز، کپی‌برداری افراد سودجو از طرح انگشترها را یکی از مشکلات این حرفه عنوان می‌کند و می‌گوید: هنرمندان قم برای طرح‌های نو، خلاقیت ویژه‌ای دارند و زمان زیادی را برای این کار صرف می‌کنند اما وقتی انگشترها وارد بازار می‌شود، برخی افراد از این طرح‌ها کپی‌برداری می‌کنند. در حالی که باید قوانین جدی وجود داشته باشد که از این کار جلوگیری شود. او معتقد است که برای انگشترسازی قم باید برندسازی شود تا دستخوش کپی‌برداری افراد سودجو قرار نگیرد.



انگشتر سازی صنعتی ارزآور برای استان
همچنین رضا شاکری، یکی از مجموعه‌داران قم هم هنرمند انگشترساز دیگری است می‌گوید: انگشترهای دست‌ساز قم مشتری‌های خارجی دارند و ما بارها در بیروت و کویت در نمایشگاه‌های مختلف شرکت کرده‌ایم، چون خریداران این انگشترها دنبال کارهای خاص دست‌ساز هستند؛ کارهایی که نمونه‌اش پیدا نمی‌شود چون سری‌کاری و بازاری نیست و از هرکدام فقط یکی ساخته می‌شود. باید تبلیغات شود تا وقتی انگشتر را می اوریم مانند سوهان، همه به یاد قم بیفتند چرا که این هنر از آن هنرهای ارزآور است و در صورتی که رویش سرمایه‌گذاری بیشتری شود، واقعا می‌تواند صنعت استان را هم دگرگون کند.

نبود بازار و مکانی مختص انگشتر سازان قمی/ظرفیتی که پنهان است
همان طور که گفته شد شهر قم سالانه میزبان 15 میلیون زائر و گردشگر ایرانی و 3 میلیون زائر و گردشگر خارجی می‌باشد. این آمار نشان دهند وجود پتانسیل قوی در حوزه فروش صنایع دستی و انگشتر به عنوان سوغات است.
 اما به جهت عدم ارتباط مستقیم تولیدکنندگان و قرارگیری آن ها در پاساژهای حاشیه حرم که دور از دید زائران و گردشگران می باشد و همچنین نبود یک بازارچه صنایع دستی در شهر قم منجر به عدم بهره برداری مناسب از این فرصت شده است به صورتی که حدود 70 درصد از انگشترهای عرضه شده در مغازه‌های اطراف حرم که محل اصلی فروش این سوغات به زائران و گردشگران قم می باشد توسط تولیدات سایر شهرها و بعضاً کشورها تأمین می گردد.



در هر حال ظرفیت عظیم انگشترسازی در قم انگیزه‌ای شد تا این شهر در بین استان‌های کشور به عنوان شهر ملی انگشتر به ثبت برسد. اگرچه در مناسبت های مختلف وعده هایی برای این صنعت داده شده است. وعده هایی همچون ساخت شهرک عقیق و انگشترسازی در اتوبان قم تهران،  واگذاری چند صد مغازه به انگشتر سازان قمی یا استقرار بازارچه گوهرسنگ و عقیق در ورودی شهرقم و شاید وعده ها و قول های بسیاری که در این روزهای سخت کشور به فراموشی رفته باشد و یا به صورت نصف و نیمه اجرایی شده باشد.
در هر صورت امروز فعالان این عرصه  از دشواری تأمین مواد اولیه، بازاریابی ، صادرات ، مشکلات بیمه ، آموزش، قاچاق و اجناس بی کیفیت در این صنعت به عنوان مشکلات یاد می کنند که می طلبد مسئولین استان الخصوص استاندار جدید قم در این زمینه ورود کرد و گوشه ای از مشکلات و دغدغه های هنرمندان این عرصه را رفع کند.

گزارش حسین حیدری
انتهای پیام/160