عرضه خودرو در بورس کالا به‌عنوان یک راه‌حل بالقوه جهت جلوگیری از فعالیت دلالان و تعیین قیمت خودرو در بستری شفاف و متناسب باعرضه و تقاضا در حال اجرا است که مزایا و معایبی دارد که باید دید به نفع خریدار واقعی است یا نه؟!

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا،  قیمت خودرو این روزها موردتوجه بسیاری از سیاست‌گذاران و البته سودجویان در بازار قرار گرفته است. سیاست‌های اشتباه صنعتی و اقتصادی که طی پنج سال گذشته حجم فراوانی از سرمایه‌های سرگردان را به بازار خودرو سرازیر کرد، خودرو را از کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل کرد. شیوه‌های آزمون‌وخطا مکانیزم عرضه باهدف کاهش قیمت در بازار خودرو اجرا شد که تماماً نتیجه عکس داشت. در شرایط فعلی ظاهراً بورس تنها راه‌حل مفید برای عرضه خودرو است که هم می‌تواند به نفع مشتریان و هم به نفع خودروسازان باشد.
البته دراین‌خصوص اظهار نظرهای فراوانی وجود دارد و باید به این مسئله اشاره کرد که خرید خود در بورس راحت‌تر از خرید خودرو از کارخانه با قرعه‌کشی است؛ اما مسئله اصلی دراین‌بین تفاوت قیمت خرید از کارخانه و بورس است.
به دنبال بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، صنایع متعدد داخلی از جمله صنعت خودروسازی با کمبودهای متعددی مواجه شد که در نتیجه آن‌ها، تولید و عرضه خودرو به بازار به‌شدت افت پیدا کرد. در این میان ممنوعیت واردات خودرو نیز به‌عنوان یک عامل تقویت‌کننده باعث شد خودرو نه به‌عنوان یک محصول مصرفی، بلکه به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای موردتوجه خریداران قرار گیرد. تیراژ پایین خودروسازان و از سوی دیگر شمار روزافزون مشتریان باعث شد تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار خودرو از بین برود و بستر مناسبی برای فعالیت واسطه گران و دلالان فرصت‌طلب به وجود آید و از همه مهم‌تر، قیمت خودروها به طور نجومی افزایش پیدا کند.
وجود همین اختلاف قیمت در بین بازار و کارخانه که از طرق مختلف به وجود آمده است عاملی شد تا مسئله فروش و عرضه خودرو در بورس در سال ۱۳۹۶ برای نخستین‌بار مطرح شود و در نهایت عرضه خودرو در بورس کالا به‌عنوان یک راه‌حل بالقوه جهت جلوگیری از فعالیت دلالان و تعیین قیمت خودرو در بستری شفاف و متناسب باعرضه و تقاضا، در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ آغاز شد.
در بورس کالا، خودرو بدون نیاز به قرعه‌کشی در دسترس خریداران قرار می‌گیرد. مشتریان در یک حراج عادلانه شرکت کرده و محصول موردنظر را با یک قیمت نهایی خریداری می‌کنند. به بیان دیگر، بورس کالا بستری را برای تعیین شفاف و منصفانه قیمت خودرو فراهم می‌آورد، به‌طوری‌که هم خودروساز و هم مصرف‌کننده از معامله خود سود می‌برند.
عرضه خودرو در بورس کالا طبق نظر کارشناسان خبره این حوزه دارای مزایا و معایبی است. بدون شک یکی از مزایای عرضه خودرو در بورس کالا خروج کالای پذیرفته‌شده در بورس، از نظام قیمت‌گذاری است. به بیان بهتر، شورای رقابت و تنظیم بازار، نقشی در تعیین نهایی قیمت خودرو نخواهند داشت، در عوض مشتریان بر سر قیمت با یکدیگر رقابت می‌کنند. همچنین کشف قیمت واقعی حین معاملات، توزیع مناسب خودروها، قانونمند بودن، حذف دلالان و واسطه‌گران، تضمین ابعاد مختلف معامله در چارچوب بورس کالا، تنظیم قیمت در بازار آزاد و برخی موارد دیگر از مزایای عرضه خودرو در بورس کالا طبق نظر موافقان است.

در مقابل، برخی کارشناسان بازار خودرو نیز می‌گویند که کالایی مانند خودرو شرایط عرضه‌شدن در بورس را ندارد. درواقع اگر بنا باشد در بازاری مانند بورس خودرو عرضه شود، تقاضا از عرضه بیشتر خواهد بود و طبق مکانیسم بازار سرمایه، چنین شرایطی می‌تواند به افزایش قیمت خودرو دامن بزند؛ بنابراین چنین طرحی که باهدف کاهش قیمت خودرو قرار است، اجرایی شود در عمل راه به جایی نمی‌برد.
خودروسازان و قطعه‌سازان در آرزوی حذف قیمت دستوری از روی محصولات خود هستند و بورس کالا بهترین بستر برای رسیدن به این آرزو است. شعار کشف واقعی قیمت در چارچوب بورس کالا، در نهایت طمع خودروسازان و در نتیجه افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها را به همراه خواهد داشت. در صورت عدم مدیریت صحیح این بستر رقابتی، قیمت کارخانه‌ای خودروها ممکن است به قیمت نجومی و هولناک بازار نزدیک شود. بر خلاف خودروساز، خریدار به سود بسیار ناچیزی دست یابد و بورس کالا اثربخشی خود را از دست بدهد.
درهرحال آن چیزی که امروز بعد از چندین مرتبه عرضه خودرو در بورس مشخص است این هست که امروز در بازار خودرو سه نرخ وجود دارد که ابتدایی نرخ کارخانه است که با روال قرعه‌کشی موجود خریدار واقعی باید خیلی خوش‌شانس باشد تا بتواند برند این ماراتن باشد؛ نرخ بعد نرخ به وجود آمده در بورس کالا است که در این نرخ‌گذاری هم کف ترازو بیشتر به سمت کارخانه سنگینی می‌کند و سود بیشتر را خودروسازان می‌برند تا مشتری واقعی، البته باید به این هم اشاره کرد که تا حدودی دست دلالان در این نوع فروش کوتاه خواهد شد؛ اما نرخ سوم که قیمت بازار آزاد است که اگر بازار آزاد را به دو قسمت قبل و بعد از عرضه خودرو در بورس تقسیم کنیم خواهیم دید که این قیمت بعد از عرضه بالاتر هم رفته است.
با این تفاسیر باید گفت امیدواریم مسئولین به‌جای جبران زیان انباشت خودروسازان به فکر دهک‌های پایین جامعه که خریداران واقعی خودرو هستند باشند چرا که خودرویی که قیمت کارخانه آن ۲۰۰ میلیون تومان است به یکباره باعرضه در بورس به ۴۰۰ میلیون تومان و یا بالاتر می‌رسد از توان خرید دهک‌های پایین خارج است و شاید بازهم دراین‌بین مسیر برای برخی دلالی‌ها باز شود.

حسین حیدری
انتهای پیام/160