طی سال‌های اخیر فضای مجازی به عنوان پدیده‌ای نوین، به روش‌های گوناگونی زندگی بسیاری از افراد جامعه را تحت تاثیر قرار داده است. به طوری که تأثیرات ناشی از استفاده شبکه‌های اجتماعی را می‌توان به آسانی در زندگی روزمره افراد مشاهده کرد که تأثیرات فرهنگی بارزی در جامعه به جا گذاشته است.

فضای مجازی، فضایی است که نیاز به جا‌بجایی فیزیکی ندارد و تمام اعمال فقط از طریق لمس کلید و پنل‌ها انجام می‌شود. مجموعه‌ای از ارتباطات درونی که کاربران را بدون در‌ نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی به یکدیگر متصل می‌کند. فضای مجازی تمامی اشکال زندگی را بسط و معنا می‌دهد و هر کاربر می‌تواند سطوح متفاوتی از حالت‌ها را تجربه کند.

کاربران ناخودآگاه جذب شبکه‌های اجتماعی می‌شوند

یکی از خاصیت‌های فضای مجازی این است که بسیاری از مخاطبان را ناخودآگاه به سمت خود جلب می‌کند، به این ترتیب که توجه و ذهن کاربر را بر کلمات و تصاویر متمرکز می‌کند و در لحظه‌ای کوتاه ذهنیات و تصورات کاربر را همسو و مرز بین دنیای واقعی و مجازی را برای وی ناپدید می‌کند و دیگر گذر زمان معنایی ندارد و این می‌تواند دلیلی باشد برای اینکه کاربران شبکه‌های اجتماعی ساعت‌ها بدون متوجه شدن گذر زمان وقت خود را در این شبکه‌ها بگذرانند.

اما خانم‌ها بیشتر جذب شبکه‌های مجازی مانند اینستاگرام می‌شوند. جابجایی در دنیای مجازی و حقیقی، استانداردهای مسائلی چون زیبایی و زیبایی شناسی را دچار تحول کرده است. به گونه‌ای که ایده‌ها و نظرات بسیاری از کاربران از جمله خانم‌ها در این شبکه‌ها تغییرات اساسی را متقبل می‌شود و این یکی از دلایلی است که زنان برای تغییر به این ابزار ارتباطی نوین گرایش پیدا می‌کنند.

اینستاگرام یک نوع مغناطیس جذب مد، طراحی و زیبایی و ترندهای گوناگون بوده که با نمایش آنها افکار و گرایشات زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اینها زمانی صورت می‌گیرد که حتی موارد کوچک و پیش پا افتاده می‌تواند در اینستاگرام جلوه‌ای باورنکردنی پیدا کند که این نشانگر قدرت روانشناسی است که در ورای این نرم‌افزار وجود دارد.

روانشناختی شبکه‌های مجازی

شبکه‌های اجتماعی، رفتار مجازی را در نظر گرفته و آنچه برای کاربر مهم تلقی می‌شود را به نمایش می‌گذارند و از الگو وابسته به پست‌هایی که کاربران شبکه‌های اجتماعی لایک می‌کنند، به جهت‌گیری فکری، سیاسی و حتی عادت‌های کاربران پی می‌برند. الگو و طرح موجود در فضا مجازی اطلاعات کاربران را جمع‌آوری می‌کند و سپس به تحلیل اطلاعات دریافتی از کاربران می‌پردازد.

یکی از شگردهای اینستاگرام در جذب زنان سیستم عامل‌های بصری است که توانسته زنان را به تسلط خود درآورد. اینستاگرام به فرد این قدرت را می‌دهد تا ظاهر خود را تغییر دهد و دلیل این عملکرد قرارداد با شرکت‌های آرایشی است و می‌خواهد با آنها هماهنگ در راستای تبلیغ بهره ببرد.

داغ بودن بازار اینستاگرام برای برخی بلاگرها به قدری گسترده است که توانستند در برهه زمانی کوتاه دنبال کنندگان بسیاری را جذب کنند تا اینگونه محصولات آرایشی خود را به فروش برسانند. نمی‌توان گفت آقایان از اینستاگرام استفاده کمتری می‌کنند اما این برنامه ارتباطی پیشبرد خود را به گونه‌ای رقم زده که برای دختران به میدان رقابت تبدیل شده است. برای نمونه سفید کردن دندان، چشم‌های رنگی متمایل به قرمز، آرایش‌های سنگین و لباس‌هایی که این روزها برحسب ترند در این دنیای مجازی پوشیدنش مجاز می‌شود.

برنامه اینستاگرام در حقیقت یک پلتفرم برای رقابت آماده‌ می‌کند که کاربران برای ورود به این دنیا باید از این مجرا عبور کنند. به معنای دیگر اینترنت به عنوان یک دموکراتیزه کننده بزرگ نامیده شده  و شاید آنچه که در اینستاگرم انجام می‌شود، اجازه دادن به هر شخصی برای ورود به نمایش زیبایی باشد تا اینگونه قشر وسیعی را تحت تأثیر قرار دهد.

باید دانست مهمترین و عمده‌ترین دارایی شبکه‌های اجتماعی توانایی آنها در دستکاری واقعیت است و چه بسیار مسائلی که توسط این شبکه‌های اجتماعی از حقایق تحریف شده و با مضمونی اشتباه برای ایجاد تشویش در بین کاربران نشر پیدا کرده است.

کاربران بدون تقویت سواد شبکه‌های اجتماعی مجازی و تفکر انتقادی، توان تشخیص این موضوع را نخواهند داشت. این مسائل نیازمند تقویت تفکری پرسشگر و همچنین توانایی در مدیریت باورهایی است که توسط این شبکه‌ها مورد تهاجم قرار گرفته است.