افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی، مدیریت نادرست منابع آبی و مصرف بیرویه، همگی دست به دست هم دادهاند تا کشور را با چالشی جدی روبهرو کنند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» آب، این مایه حیات، در حال تبدیلشدن به کالایی کمیاب و گرانقیمت در بسیاری از نقاط جهان است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و در سالهای اخیر با بحران کمآبی بیسابقهای مواجه شده است. افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی، مدیریت نادرست منابع آبی و مصرف بیرویه، همگی دست به دست هم دادهاند تا کشور را با چالشی جدی روبهرو کنند.
متأسفانه، فرهنگ مصرف آب در ایران بسیار نادرست است. بسیاری از مردم بدون توجه به محدودیت منابع، آب را بهراحتی هدر میدهند. شستشوی خودروها با شیلنگ، آبیاری باغچهها در ساعات گرم روز، باز گذاشتن شیر آب هنگام مسواکزدن یا ظرف شستن، و استفاده از دوشهای طولانیمدت، تنها بخشی از مصارف غیرضروری هستند که روزانه میلیونها لیتر آب را به هدر میدهند.
بر اساس آمارهای رسمی، سرانه مصرف آب در ایران تقریباً دو برابر میانگین جهانی است. این در حالی است که کشور ما در منطقهای خشک و نیمهخشک قرار دارد و بسیاری از منابع آب زیرزمینی آن در حال خشکشدن هستند. اگر همین روند ادامه یابد، در آیندهای نهچندان دور، نهتنها کشاورزی و صنعت، بلکه حتی آب شرب نیز به کالایی نایاب تبدیل خواهد شد.
اما سؤال اینجاست که آیا میتوان از این بحران جلوگیری کرد و آیا راهکارهایی برای کاهش مصرف و مدیریت بهتر منابع آبی وجود دارد.
مصرف صحیح آب، راه نجات از بحران
امیر جهانبخش کارشناس ارشد منابع آب در گفتگو با خبرنگار اجتماعی«قم فردا» با اشاره به مهمترین دلیل هدررفت آب در بخش خانگی اظهار داشت: یکی از بزرگترین مشکلات، فرهنگ مصرف غلط است. بسیاری از مردم تصور میکنند آب یک منبع بیپایان است و هرچقدر بخواهند میتوانند از آن استفاده کنند. در حالی که واقعیت این است که منابع آب زیرزمینی ما در حال تمامشدن هستند و بارندگیها هم نسبت به گذشته کاهشیافته است.
وی با اشاره به راهکارهای کاهش مصرف آب در خانهها بیان داشت: استفاده از شیرهای کاهنده مصرف (پرلاتور) که تا ۵۰ درصد مصرف آب را کاهش میدهند، تعویض سیفونهای قدیمی با مدلهای دومرحلهای که آب کمتری مصرف میکنند، جمعآوری آبخنک کردن شیرها برای آبیاری گلدانها یا شستشوی خانه، آبیاری باغچهها در ساعات خنک روز ( صبح زود یا غروب ) تا از تبخیر آب جلوگیری شود و استفاده از ماشینهای لباسشویی و ظرفشویی فقط در حالت پر بودن تا آب کمتری هدر برود چند راهکار ساده اما بسیار مؤثر کاهش مصرف آب در خانهها است.
کارشناس ارشد منابع آب با اشاره به هدررفت بخش عمده آب در بخش کشاورزی گفت: متأسفانه بخش کشاورزی بیش از ۹۰ درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص داده و روشهای آبیاری ما بسیار قدیمی و غیربهینه است. اگر سیستمهای آبیاری قطرهای و تحتفشار را جایگزین روشهای غرقابی کنیم، میتوانیم مصرف آب در این بخش را تا نصف کاهش دهیم.
وی ابراز داشت: بحران آب یک تهدید جدی است و اگر امروز اقدام نکنیم، فردا دیر خواهد بود. هم مردم باید مصرف خود را اصلاح کنند و هم دولت باید با سرمایهگذاری در بخش تصفیه و بازیافت آب، مدیریت بهینهتری داشته باشد. عواقب کمبود آب
توقف کشاورزی و افزایش قیمت مواد غذایی: اگر آب نباشد، محصولات کشاورزی کاهش مییابند و قیمتها بهشدت افزایش پیدا میکند.
مهاجرتهای گسترده: کمبود آب باعث میشود مردم مناطق خشک به شهرهای پرآب کوچ کنند که این خود منجر به حاشیهنشینی و مشکلات اجتماعی میشود.
تشدید تنشهای سیاسی: در آینده، جنگها بر سر آب خواهد بود، نه نفت!
نابودی محیطزیست: خشکشدن تالابها و رودخانهها، حیاتوحش را نیز تهدید میکند.
برای حل این مشکل باید آبهای خاکستری ( فاضلاب خانگی ) را تصفیه و برای آبیاری استفاده کنیم، از فناوریهای جدید مانند شیرینکنندههای آب دریا بهره ببریم، کشت محصولات کمآببر مانند زعفران را جایگزین محصولات پرآببر مانند هندوانه کنیم و قوانین سختگیرانهتری برای صنایع پرمصرف وضع شود. کمآبی، تهدیدی برای نسلهای آینده
مریم قاسمی متخصص محیطزیست و منابع آب در گفتگو با خبرنگار اجتماعی «قم فردا» با شاره به اینکه ایران به سمت بیابانزایی پیش میرود، اظهار داشت: برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی باعث فرونشست زمین در بسیاری از مناطق شده است. اگر همین روند ادامه یابد، تا ۵۰ سال آینده بخشهای وسیعی از کشور غیرقابل سکونت خواهند شد.
وی با اشاره به راه نجات از این بحران بیان داشت: مدیریت یکپارچه منابع آب ضروری است. باید از فناوریهای نوین استفاده کنیم، به سمت کشاورزی پایدار برویم و مهمتر از همه، آموزش همگانی را جدی بگیریم. مردم باید بدانند که هر قطره آب، ارزش طلا را دارد.
متخصص محیطزیست و منابع آب با اشاره به اینکه آیندهای خشک در انتظار ماست گفت: اگر فکر میکنید بحران آب مسئلهای مربوط به آینده دور است، سخت در اشتباهید. هماکنون بسیاری از شهرها و روستاهای ایران با تنش آبی مواجه هستند و برخی مناطق حتی برای آب شرب نیز مشکل دارند. زمان اقدام، امروز است
بحران آب یکشبه ایجاد نشده و یکشبه هم حل نخواهد شد. اما اگر هرکدام از ما، از همین امروز، در مصرف آب صرفهجویی کنیم، میتوانیم آینده بهتری برای فرزندانمان بسازیم.
هر خانواده میتواند با کاهش ۲۰ درصد مصرف آب، هزاران لیتر در ماه ذخیره کند، استفاده از سامانههای هوشمند کنترل مصرف آب در ساختمانها، حمایت از طرحهای بازیافت آب و تصفیه فاضلاب و فرهنگسازی از طریق مدارس و رسانهها از راهکارهای نهایی برونرفت از معضل کمبود آب است.
در پایان یادمان باشد؛ آب، زندگی است و بیآبی، یعنی نیستی.