در شرایطی که بحران کمآبی به یک چالش جهانی تبدیل شده، صرفهجویی آب نهتنها یک وظیفه شهروندی، بلکه ضرورتی حیاتی برای بقای بشر است. کارشناسان هشدار میدهند که اگر الگوی مصرف آب تغییر نکند، بسیاری از مناطق جهان در آیندهای نزدیک با خشکسالی بیسابقه روبهرو خواهند شد.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» آب، این مایع حیات، پایه و اساس زندگی روی کره زمین است. از کشاورزی تا صنعت، از بهداشت تا آشامیدن، هیچ موجود زندهای بدون آب قادر به ادامه حیات نیست. اما متأسفانه، با افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و مصرف بیرویه، منابع آب شیرین جهان در معرض خطر جدی قرار گرفتهاند.
بر اساس گزارشهای سازمان ملل، تا سال ۲۰۵۰ بیش از نیمی از جمعیت جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد.
ایران نیز یکی از کشورهایی است که در منطقه خشک و نیمهخشک قرار دارد و سالهاست با بحران آب دست و پنجه نرم میکند. کاهش بارندگیها، خشکشدن تالابها و رودخانهها، و برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی، همگی زنگ خطر را به صدا درآوردهاند.
در چنین شرایطی، صرفهجویی در مصرف آب نهتنها یک انتخاب، بلکه یک اجبار است.
اما سؤال اینجاست که چگونه میتوانیم در مصرف آب صرفهجویی کنیم؟
آیا راهکارهای عملی برای کاهش مصرف آب در خانه، کشاورزی و صنعت وجود دارد؟
محمد آرزومندی در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی قم فردا با اشاره به ارزیابی وضعیت منابع آب ایران اظهار داشت: متأسفانه برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی باعث فرونشست زمین در بسیاری از مناطق شده و بیش از ۸۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی با بازدهی پایین مصرف میشود. اگر همین روند ادامه یابد، در آیندهای نهچندان دور با بحران شدید آب مواجه خواهیم شد.
وی در ادامه افزود: ایران در منطقهای با اقلیم خشک قرار دارد و میانگین بارشها در سالهای اخیر کاهش چشمگیری داشته است.
کارشناس محیطزیست با اشاره به مهمترین راهکارهای صرفهجویی آب در خانه بیان داشت: در بخش خانگی، میتوان با راهکارهای ساده اما مؤثر مصرف آب را کاهش داد. تعمیر شیرهای چکهکن، استفاده از شیرآلات کممصرف، نصب کولرهای آبی با راندمان بالا، کاهش زمان دوشگرفتن، و استفاده از ماشین لباسشویی و ظرفشویی فقط در صورت پر بودن، از جمله این روشها هستند.
وی گفت: همچنین، بازیافت آب خاکستری مثل آب شستوشوی میوه و سبزی برای آبیاری گیاهان نیز بسیار مؤثر است.
آرزومندی با اشاره به نقش کشاورزی در مصرف آب چقدر است و چگونگی مصرف بهینه خاطرنشان کرد: کشاورزی بیش از ۹۰ درصد آب ایران را مصرف میکند، اما بازدهی آن بسیار پایین است. تغییر روشهای آبیاری از سنتی به قطرهای و تحتفشار، کشت محصولات کم آببر، و استفاده از فناوریهای نوین مانند آبیاری هوشمند میتواند مصرف آب را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. دولت نیز باید با حمایت از کشاورزان، این تغییرات را تسهیل کند.
وی با اشاره به نقش صنایع نیز در صرفهجویی آب گفت: صنایع آببر مانند فولاد، پتروشیمی و نساجی باید سیستمهای بازیافت آب را نصب کنند. همچنین، استفاده از فنّاوریهای کممصرف و تصفیه پسابهای صنعتی میتواند به حفظ منابع آب کمک شایانی کند. نحوه صحیح صرفهجویی آب در زندگی روزمره
صرفهجویی در مصرف آب نیازمند تغییر عادتهای روزمره است. بسیاری از ما بدون اینکه متوجه باشیم، مقدار زیادی آب را هدر میدهیم.
برای مثال، یک شیر آب که در هر دقیقه ۱۰ لیتر آب هدر میدهد، اگر فقط ۵ دقیقه باز بماند، ۵۰ لیتر آب بهراحتی تلف شده است. در حالی که با بستن شیر هنگام مسواکزدن یا استفاده از یک لیوان آب، میتوانیم این هدررفت را کاهش دهیم.
در بخش کشاورزی نیز، آبیاری در ساعات خنک روز مانند صبح زود یا غروب از تبخیر آب جلوگیری میکند. همچنین، استفاده از مالچ شامل پوشش گیاهی یا پلاستیکی روی خاک، رطوبت را حفظ کرده و نیاز به آبیاری مکرر را کاهش میدهد.
در صنعت، بازیافت آب و استفاده از سیستمهای خنککننده مداربسته میتواند میلیونها لیتر آب را ذخیره کند. حتی در سطح کلان، دولتها باید با سرمایهگذاری در پروژههای آبشیرینکن و تصفیه پساب، به حفظ منابع آب کمک کنند.
اکبر سلطانی در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی قم فردا با اشاره به تأثیر فرهنگسازی در صرفهجویی آب اظهار داشت: آموزش و فرهنگسازی نقش کلیدی در صرفهجویی دارد. از طریق رسانهها، مدارس و کمپینهای عمومی میتوان اهمیت صرفهجویی آب را به مردم یادآوری کرد. وقتی جامعه بداند که هر قطره آب چقدر ارزشمند است، ناخودآگاه در مصرف آن دقت بیشتری میکند.
وی با اشاره به اقدامات دولت در زمینه فرهنگسازی گفت: دولت باید با اجرای طرحهای مدیریت منابع آب، اصلاح قیمت آب بهگونهای که اسراف کاهش یابد، و حمایت از کشاورزان برای استفاده از روشهای نوین آبیاری، گامهای اساسی بردارد. همچنین، نظارت بر چاههای غیرمجاز و جلوگیری از برداشت بیرویه از سفرههای زیرزمینی ضروری است.
کارشناس آب و فاضلاب با اشاره به کمک فناوری در حل بحران آب بیان داشت: فناوریهایی مانند شیرهای هوشمند، سیستمهای آبیاری اتوماتیک، و تصفیه پساب میتوانند مصرف آب را بهینه کنند. حتی در مقیاس بزرگتر، پروژههایی مثل انتقال آب بینحوزهای و شیرینسازی آب دریا نیز میتوانند بخشی از مشکل را حل کنند.
وی افزود: آب، میراث مشترک همه ماست. اگر امروز در مصرف آن صرفهجویی نکنیم، فردا دیر است. هرکس باید از خودش شروع کند و به دیگران نیز آموزش دهد. آینده زمین به رفتار امروز ما بستگی دارد. آینده آب در دستان ماست
صرفهجویی در مصرف آب تنها یک شعار نیست، بلکه یک ضرورت برای بقای نسلهای آینده است. اگر هر فرد در روز فقط ۲۰ لیتر کمتر آب مصرف کند، در سطح ملی میلیاردها لیتر آب ذخیره خواهد شد. این تغییر کوچک میتواند از خشکشدن رودخانهها، نابودی کشاورزی و بحرانهای اجتماعی ناشی از کمآبی جلوگیری کند.
ما باید بهعنوان یک جامعه مسئولیتپذیر، از هدررفت آب جلوگیری کنیم. با آموزش کودکان، استفاده از فناوریهای کممصرف، و فشار بر دولتها برای اجرای سیاستهای پایدار، میتوانیم آیندهای پرآب و سالم برای فرزندانمان بسازیم.
به یاد داشته باشیم: هر قطره آب، زندگی است!