نتایج تحقیقات علمی نشان میدهد مصرف صبحانهای سالم و مقوی، تأثیر مستقیمی بر افزایش تمرکز، بهبود حافظه و ارتقای عملکرد تحصیلی دانشآموزان دارد، تا جایی که برخی کارشناسان از آن بهعنوان سوخت ضروری مغز در ساعات اولیه یادگیری یاد میکنند.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» در آشفتگی صبحگاهی برای آمادهشدن و رسیدن بهموقع به مدرسه، گاهی اولین قربانی، مهمترین وعدهغذایی روز صبحانه است.
بسیاری از دانشآموزان یا بهکلی این وعده را حذف میکنند یا با خوراکیهای سریع و کم مغذی شکمی از گرسنگی رها میکنند، غافل از اینکه این تصمیم، تأثیر مستقیمی بر کیفیت یادگیری آنان در ساعات حیاتی اولیه روز خواهد داشت.
مغز انسان، برای عملکرد مطلوب به گلوکز بهعنوان منبع اصلی انرژی نیاز دارد، پس از یک شب استراحت و ناشتایی طولانی، سطح گلوکز خون در پایینترین حد خود قرار دارد و صبحانه این ذخیره را جایگزین میکند.
بدون این سوخترسانی، مغز مجبور به استفاده از منابع انرژی ثانویه میشود که کارایی کمتری دارند که نتیجه آن کاهش تمرکز، خستگی زودرس، تحریکپذیری و ضعف در حل مسائل پیچیده است.
مینا جعفری در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» با اشاره به تأثیر مصرف صبحانه بر عملکرد مغز و فرایند یادگیری اظهار داشت: مغز برای فعالیتهای شناختی؛ مانند تمرکز و حافظه، به انرژی مستقیم نیاز دارد و صبحانه با تأمین گلوکز موردنیاز، به سلولهای عصبی اجازه میدهد با حداکثر ظرفیت عمل کنند.
وی افزود: مطالعات تصویربرداری مغز نشان داده کودکانی که صبحانه میخورند، فعالیت بیشتری در نواحی مرتبط با توجه و حافظه کاری دارند. در واقع، صبحانه مانند سوختی است که موتور مغز را روشن نگه میدارد.
متخصص تغذیه کودکان و نوجوانان با اشاره به ویژگیهای یک صبحانه ایدهآل برای دانشآموز بیان داشت: یک صبحانه کامل سه جزء اصلی شامل کربوهیدراتهای پیچیده برای انرژی پایدار مانند نان سبوسدار، پروتئین برای سیری طولانیتر و تقویت مانند پنیر، تخممرغ یا حبوبات و چربیهای سالم مانند مغزها یا گردو دارد.
وی افزود: وجود یک منبع کلسیم مثل شیر یا لبنیات و یک میوه برای ویتامینها بسیار توصیه میشود. مثلاً نان سنگک با پنیر و گردو و یک لیوان شیر، ترکیبی عالی است.
جعفری با اشاره به تأثیر صبحانه بر یادگیری دروس تحلیلی یا دروس حفظی خاطرنشان کرد: بهطورکلی تأثیر آن بر دروسی که نیاز به تمرکز بالا و پردازش ذهنی فعال دارند، مانند ریاضی و علوم، مشهودتر است؛ اما برای دروس حفظی نیز حافظه کاری نقش کلیدی بازی میکند؛ دانشآموزی که صبحانه نخورده، در بهخاطر سپردن و یادآوری اطلاعات نیز با مشکل مواجه میشود بنابراین میتوان گفت تأثیر آن همهجانبه است، اما در دروس تحلیلی نمود بیشتری دارد.
اگرچه فواید صبحانه به طور علمی به اثبات رسیده، اما اجرای آن در زندگی روزمره خانوادههای پر مشغله امروزی با چالشهایی روبرو است.
عجله صبحگاهی، دیر بیدارشدن، عدم تمایل دانشآموز به خوردن غذا در اول صبح و گاهی نبود ایدههای متنوع برای صبحانه، از موانع اصلی هستند.
در این میان، نقش برنامهریزی خانواده بسیار پررنگ میشود. آمادهکردن بخشی از لوازم صبحانه از شب قبل، مانند میوههای خرد شده یا تنظیم سفره، میتواند در صرفهجویی وقت مؤثر باشد.
علاوه بر این، فرهنگ غذایی حاکم بر خانواده نیز بسیار مهم است، وقتی والدین بهصرف صبحانه اهمیت دهند و خود نیز در کنار فرزندانشان این وعده را میل کنند، این عادت سالم بهصورت غیرمستقیم در کودکان نهادینه میشود.
مدارس نیز میتوانند با اجرای برنامه صبحانه سالم در زنگتفریح اول یا ارائه آموزشهای لازم به اولیا، سهم بسزایی در ترویج این فرهنگ داشته باشند.
نکته کلیدی اینجاست که صبحانه حتماً نباید یک وعده مفصل و زمانبر باشد؛ بلکه باید مغذی و متعادل باشد.
حسین رحیمی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» با اشاره به تأثیر حذف صبحانه بر رفتار و خلق و خوی دانشآموز در محیط مدرسه اظهار داشت: گرسنگی یک استرس فیزیولوژیک است و دانشآموز گرسنه، تحریکپذیر، بیحوصله و کمطاقت میشود؛ این مسئله میتواند منجر به کاهش تعاملات اجتماعی سالم، افزایش احتمال درگیری با همسالان و حتی عدم همکاری با معلم شود؛ به عبارت ساده، کودکی که گرسنه است، آمادگی کمتری برای یادگیری اجتماعی و هیجانی دارد.
وی با اشاره به ارتباط بین صبحانه خوردن و کاهش استرس امتحانات گفت: در دوران امتحانات بدن و مغز تحتفشار بیشتری هستند. صبحانه علاوه بر تأمین انرژی، به ثبات قند خون کمک میکند که این خود در کنترل استرس و اضطراب مؤثر است، یک دانشآموز که صبح امتحان صبحانه مناسبی خورده، آرامش بیشتری دارد و میتواند بهتر بر مدیریت زمان و پاسخگویی به سئوالات تمرکز کند.
روانشناس تربیتی نحوه افزایش انگیزه دانشآموزان برای صبحانه خوردن بیان داشت: ایجاد تنوع و مشارکت خود کودک کلیدی است، اجازه دهید در انتخاب نوع صبحانه از بین گزینههای سالم نقش داشته باشد؛ گاهی صرف صبحانه در فضایی متفاوت، مثلاً در بالکن یا با یک ظرف زیبا، میتواند جذاب باشد همچنین پرهیز از اجبار و ایجاد محیطی آرام و بدون استرس در هنگام صرف صبحانه بسیار مهم است.
وی با اشاره به نقش خانواده و مدرسه در ترویج فرهنگ صبحانه خوردن خاطرنشان کرد: بدون شک پایهریزی عادت فرهنگ صبحانه خوردن در خانواده صورت میگیرد؛ زیرا خانواده محیط اولیه و اصلی شکلگیری عادات است؛ اما مدرسه نقش مکمل و تقویتکننده بسیار قدرتمندی دارد، مدرسه میتواند از طریق آموزش مستقیم، ایجاد فضای مناسب برای صرف صبحانه و هماهنگی با اولیا، این فرهنگ را نهادینه کند.
صبحانه تنها یک وعدهغذایی نیست، بلکه یک استراتژی ساده و در دسترس برای ارتقای کیفیت آموزش و سلامت نسل آینده است.
سرمایهگذاری بر فرهنگسازی برای مصرف صبحانه سالم، در واقع سرمایهگذاری بر افزایش بازدهی آموزشی، کاهش مشکلات رفتاری و پرورش شهروندانی سالمتر و مولدتر است.
این امر نیازمند عزمی ملی است؛ از خانوادههایی که با برنامهریزی دقیقتر، فرصت این نعمت را برای فرزندان خود فراهم میکنند، تا مدارسی که با نواختن زنگ صبحانه بهجای زنگتفریح، و وزارت بهداشت و آموزش و پرورشی که با طراحی کمپینهای آموزشی، این پیام را به گوش همگان برسانند.
بیایید روز خود را با کلیدی طلایی آغاز کنیم تا درهای یادگیری و موفقیت به روی فرزندانمان گشوده شود.