سیل ها و بارندگی های فراوان اخیر در کنار درس ها و تجربیات زیاد، یادآور یک واقعیت تلخ در فضای قم بود که این واقعیت، چیزی جُز انبوه بافت ها و معابر فرسوده در این شهر نیست.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، قم به عنوان «عُشّ آل محمد» ضمن آن که یکی از مهم ترین شهرهای مذهبی جهان اسلام و پذیرای طلاب و دانشجویان از 110 کشور جهان بوده و هست؛ هر ساله بیش از 24 میلیون زائر و گردشگر را نیز به خود جذب می کند.

قم و 1500 هکتار بافت فرسوده
بر این اساس، یکی از مهم ترین مسائل درباره این منطقه مهم، ضرورت بهره مندی آن از اماکن و ساختمان های مفید و ایمن است؛ در حالی که آمارها نشان می دهد از 13 هزار هکتار فضای موجود در قم، حدود 4 هزار هکتار بافت ناکارآمد و از این رقم، بیش از 1500 هکتار بافت فرسوده وجود دارد که بیشتر جمعیت قم نیز در همین محدوده بافت های ناکارآمد و فرسوده ساکن هستند.

آیا قانون ترمیم 10 درصد از فضای فرسوده به صورت سالانه اجرا می شود؟
و اما قانون درباره این بافت های فرسوده حکایت مشخصی دارد؛ چراکه طبق قانون باید هر سال، 10 درصد از بافت های فرسوده قم ترمیم و بازآفرینی شوند که به صراحت نظر مسئولان شهر، اقدامات صورت گرفته در این زمینه کافی و رضایت بخش نبوده است.
نکته دیگر درباره بافت های ناکارآمد و فرسوده در قم، وجود بیش از 300 هکتار از این بافت در محدوده تاریخی شهر و به ویژه اطراف حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) است.

در این باره علیرضا خاکی مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت کریمه اهل بیت (س) بر این باور است که باید برنامه ای 5 ساله در این باره تهیه و بر اساس آن اقدام شود.

همان گونه که گفته شد؛ یکی از مهم ترین دلایل برای نوسازی این بافت های ناکارآمد، بحث مربوط به حوادث و بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله و مانند آن است که محسن اوروجی، مدیرکل مدیریت بحران قم نیز در گفتگو با خبرنگاران به آن اشاره داشته است:
مقاوم سازی ساختمان ها در قم آغاز شده و این روند با ارائه تسهیلات به متقاضیان ادامه پیدا می کند.

وی همچنین بر این باور است که رعایت ساخت و ساز در حریم رودخانه ها و سیل بندهایی که بالای دست رودخانه قمرود احداث شده است؛ از نمونه اقدام هایی است که برای پیشگیری از حوادث در استان قم انجام می شود و البته خود شهروندان قم نیز باید با رعایت نکات و قوانین ایمنی در این زمینه پیشقدم شوند.

دیگر اقدام استان قم برای ایجاد رونق در روند نوسازی بافت های فرسوده، تشکیل ستاد بازآفرینی استان است که این ستاد جلساتی را به صورت ماهانه برگزار می کند تا آخرین مطالعات انجام شده در این نشست ها مورد بررسی و دقت نظر قرار گیرد.

اکنون باید به این نکته اشاره داد که بازسازی بافت های فرسوده در قم و البته توجه بعدی به بافت های ناکارآمد؛ همواره چالش هایی با خود به همراه داشته است که از آن جمله می توان این موارد را برشمرد: وجود تراکم زیاد در بافت های فرسوده که عملا امکان نوسازی را محدود می کند؛کمبود اعتبارات؛ وجود موقوفات زیاد؛ کمبود زمین در محدوده بافت های فرسوده و ناکارآمد؛ و مهاجرپذیر بودن شهری.

همچنین یکی دیگر از این چالش ها، نبود مُشوّق های لازم و کافی است؛ در حالی که مشوّق هایی مانند کاهش یا  بخشش مالیات و بیمه مالکان منازل واقع در این محدوده، پرداخت تسهیلات با نرخ سود کم و یا مشوق هایی برای انبوه سازان؛ می تواند روند این بازسازی و خروج از این وضعیت را تسریع بخشد.

در عین حال آن گونه که کارشناسان معتقدند؛ تعداد نه چندان کمی از  ساکنان در بافت های فرسوده قم، با اجاره بهایی اندک در این مناطق ساکن هستند که روند بازسازی، قطعا بر اجاره بها می افزاید و از این رو، ساکنان این بافت ها رویی خوش به روند بازسازی نشان نمی دهند.

در مجموع می توان چنین گفت که بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده و همچنین بافت های ناکارآمد؛ امری بسیار ضروری و لازم است و این مهم برای یک شهر بین المللی مانند قم، مهم تر نیز می نماید.

چه باید کرد؟
از این رو می توان پیشنهاد داد که این راهکارها در دستور کار قرار گیرد:
یک . برنامه ای بلند مدت برای بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده در دستور کار قرار گیرد که در تدوین آن، از نظرات همه نهادها و دستگاه های ذیربط بهره گرفته شود.

دو . بدیهی است که نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده تنها محدود به یک نهاد مانند شهرداری نیست؛ بلکه این امر مستلزم مشارکت همه دستگاه ها و نهادها به ویژه اداره کل اوقاف و امور خیریه و همچنین سازمان میراث فرهنگی – با توجه به موقوفه بودن و همچنین تاریخی بودن تعداد نه چندان کمی از بافت های فرسوده قم – است. به طور مثال می توان به طرح «کلید به کلید» شهرداری قم اشاره داشت که از سال 96 و با هدف تحویل گرفتن کلید یک واحد فرسوده و تحویل دادن کلید واحد نوساز آغاز شد؛ اما با توجه به همه چالش های مطرح شده در این نوشتار، روند کاملی را طی نمی کند.

سه . تردیدی نیست که نوسازی بافت فرسوده با توجه به اعتبارات محدود دولتی، نیازمند حضور بخش خصوصی است که البته این حضور نیاز به بسترسازی دارد.

و اما اکنون که همه مردم قم شاهد معضلات شهری و روستایی پیش آمده در بارندگی های اخیر مانند تخریب برخی منازل در حاشیه رودخانه ها و یا جاری شدن آب در معابر عمومی و ایجاد مشکلات متعدد برای مردم هستند؛ شایسته و البته ضروری است تا در کنار نوسازی یا ترمیم ساختمان ها و اماکن و همچنین نظارت بیشتر بر اعطای مجوّزها، اصلاح معابر نیز به عنوان یک امر مکمّل مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام/120