نقش هوش مصنوعی بر جنگ‌های آینده

امروزه هوش مصنوعی به ابزار قدرت انسان تبدیل شده است و هر کشوری سعی دارد با به‌کارگیری آن در تجهیزات دفاعی و ادوات نظامی خود، در این زمینه پیشرو شده و در صورت هرگونه تهدید، به مقابله‌ با آن بپردازد. طبق پیش‌‌بینی‌ها هوش مصنوعی تا سال 2030 مبلغی حدود 15 تریلیون دلار به اقتصاد جهانی ارز آوری دارد. کشورهای چین، ایالات متحده،‌ بریتانیا، کانادا،‌ روسیه، آلمان، نروژ، سوئد، فرانسه و هند به‌ترتیب 10 کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی به‌‌شمار می‌روند.

در این بین 3 کشور آمریکا، چین و روسیه جزو برترین‌ کشورها در به‌کارگیری هوش مصنوعی در حوزه نظامی هستند. این کشورها محصولات و تجهیزات دفاعی بسیاری را ساخته‌اند و از آنها استفاده می‌کنند، البته برخی از این تجهیزات فقط به‌عنوان طرح اولیه است و تولید انبوه نشده است، چراکه استفاده از هوش مصنوعی در زمینه نظامی با مخالفت‌های بسیاری همراه است و کمپین‌هایی علیه استفاده از آنها در سراسر دنیا وجود دارد.

در ادامه به معرفی چند مورد از کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه تجهیزات نظامی پرداخته‌ایم.

ربات‌های هوشمند بدون سرنشین زمینی

این ربات‌ها وسایل نقلیه‌ای هستند که روی زمین و بدون داشتن سرنشین فعالیت می‌کنند. این ربات‌های هوشمند می‌توانند در بسیاری از عملیات‌ها که حضور یک اپراتور انسانی ناخوشایند، خطرناک یا غیرممکن باشد، به‌خوبی فعالیت کنند.

به‌طور کلی، این ربات به مجموعه‌ای از سنسورهای هوشمند مجهز است که محیط اطراف خود را مشاهده و درک می‌کند، سپس توسط آن یا به صورت مستقل در مورد رفتار خود تصمیم‌گیری می‌کند یا اطلاعات را به یک اپراتور انسانی منتقل کرده و از راه دور کنترل می‌شود. 

این ربات‌ها همچنین می‌توانند در مکان‌های صعب‌العبور، کثیف و انواع شرایط آب و هوایی انجام وظیفه کنند.

این ربات‌ها انواع و کاربردهای مختلفی دارند (مین یاب، دفع مواد منفجره، حمل بارهای سنگین، نارنجک انداز، مسلسل و...) که توسط کشورها و شرکت‌های متفاوتی ساخته شده‌اند. در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم.

ربات هوشمند Armored Combat Engineer Robot

ACER جزء بزرگ‌ترین ربات‌های نظامی زمینی است که تقریباً به اندازه یک بولدوزر کوچک است و وزن آن 2.25 تن است. با این وجود، مانند بسیاری از ربات‌های نظامی دیگر، یک بدن ماجولار دارد (یعنی امکان نصب و حذف تجهیزات مختلف روی آن و یا اجزای بدنه آن وجود دارد) و امکان انجام تنظیمات را برای مأموریت بعدی خود فراهم می‌آورد. موارد استفاده از این ربات شامل پاک‌سازی موانع، از بین بردن مواد منفجره، جابه‌جایی محموله‌ها و وسایل نقلیه و خنثی کردن مین‌های زمینی و لیزری است.

ربات هوشمند Foster-Miller TALON

TALON یک ربات نظامی کوچک است که از راه دور کنترل می‌شود و برای مأموریت‌های مختلف از شناسایی تا جنگ طراحی شده است. این ربات یکی از سریع‌ترین ربات‌های نظامی موجود است که می‌تواند از مسیرهای مختلفی همچون ماسه، آب و برف عبور کرده و همچنین از پله نیز بالا برود.

یکی دیگر از ویژگی‌های تالون این است که با استفاده از دوربین نصب شده روی آن، می‌تواند تصاویر رنگی، سیاه و سفید، مادون قرمز یا دید در شب را برای اپراتور خود، که ممکن است تا 1000 متر از آن فاصله داشته باشد، ارسال کند. 

از دیگر ویژگی‌های این ربات می‌توان به قابل نصب بودن اسلحه‌های مختلف روی آن، هدف‌گیری دقیق، خنثی‌سازی مواد منفجره، کار در محیط‌های آلوده و سمی، باتری خوب که 8 ساعت و نیم این ربات را فعال نگه می‌دارد، مجهز بودن به دستگاه شنود برای عملیات شناسایی، مجهز بودن به حسگرهای تشخیص گاز، مواد شیمیایی، دما و امواج رادیویی، جنگ مستقیم و غیره اشاره کرد.

ربات‌های Dragon Runner، DRDO Daksh، SARGE، Multi-Utility Tactical Transport، The Warrior، The TerraMax، SUMET، ASSCM، Taifun-M، Uran-9 دیگر نمونه‌های این ربات‌های هوشمند بدون سرنشین هستند که قابلیت‌ها و خدمات ویژه‌ای را به ارتش کشورهای مختلف ارائه می‌دهند.

ربات‌های Boston Dynamics

بوستون داینامیکس یک شرکت آمریکایی در زمینه تولید ربات است. این شرکت ربات‌های متنوعی تولید می‌کند که می‌توانند در صنعت و امور نظامی استفاده شوند.

بوستون داینامیکس بیشتر برای توسعه BigDog شناخته شده است؛ یک ربات چهارپا که با بودجه آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی (DARPA)، در سال 2005 برای ارتش ایالات متحده طراحی شده است. این ربات برای کمک به ارتش آمریکا، برای جاده‌ها و مکان‌هایی که امکان استفاده از خودرو در کنار سربازان نیست، طراحی و ساخته شد. این ربات از سنسورهای متفاوتی تشکیل شده و می‌تواند 150کیلوگرم بار حمل کند.

از دیگر ربات‌های این شرکت می‌توان به Cheetah، LittleDog، LS3 و SpotMini اشاره کرد.

اخیراً پلیس ماساچوست از سگ‌های رباتیک SpotMini استفاده می‌کند که موجب نگرانی جدی مردم شده و اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا در نامه‌ای خطاب به پلیس خواستار تشریح نحوه و زمینه‌هایی که این ربات‌ها در آن مورد استفاده قرار می‌گیرند، شده است.

میکروپهپادهای قاتل MICRO DRONES KILLER 

این پهپاد که توسط پروژه‌های (MAST (Micro Autonomous Systems and Technology و Distributed and Collaborative Intelligent Systems and Technology) DCIST) در آمریکا توسعه یافته است، به‌طور ویژه‌ای توسط هوش مصنوعی مجهز شده است. این میکروپهپاد به طور خودکار پرواز می‌کند و تراشه به‌کار رفته در آن 100 برابر سریع‌تر از انسان عمل کرده و واکنش نشان می‌دهد. قابلیت "حرکت اتفاقی" آن برای این است که توسط گلوله تفنگ هدف قرار نگیرد. همانند بسیاری از دستگاه‌های هوشمند، دارای سنسورهای مختلف و دوربین می‌باشد و از ویژگی تشخیص چهره بهره می‌برد.

داخل آن 3 گِرم مواد منفجره قرار دارد و به این صورت عمل می‌کند که ابتدا سر انسان را هدف گرفته  سپس با ضربه‌ای محکم به آن برخورد کرده و شخص را می‌کشد. این میکروپهپادها می‌توانند به‌طور گروهی نیز در مکان‌های مختلف وارد شده و عملیات انجام دهند. تصور کنید یک گروه بزرگ از این پهپادها می‌تواند مردم یک شهر را بکشد و آن را نابود کند. آنها غیرقابل توقف اند و به جایی می‌توانند نفوذ کنند.

اگرچه سازندگان این میکروپهپاد معتقدند آن را برای استفاده علیه تروریست‌ها ساخته‌اند اما این طرح با واکنش‌های بسیاری مواجه شد و مخالفت‌های جوامع مختلف را در پی داشت.

در ویدئوی زیر که توسط یک موسسه حقوق بشری و یک پروفسور دانشگاه برکلی کالیفورنیا ساخته شد، یک سناریوی نمایشی را نشان می‌دهد که این پهپاد می‌تواند مورد سوء استفاده قرار گیرد. این ویدئو علاوه بر اینکه در سایت یوتیوب بازدید بسیار زیادی داشت، در کنوانسیون سازمان ملل در مورد سلاح‌های متعارف خاص نیز نمایش داده شد.

هوش مصنوعی و سربازان پیشرفته ارتش

پنتاگون قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ از سربازان سایبورگی (نیمی انسانی و نیمی ماشین) در ارتش خود استفاده کند. وزارت دفاع این کشور در گزارشی که اخیرا منتشر کرده به چهار پروژه در این مورد اشاره کرده است که شامل ارتقای شنوایی سربازان، ارتقای بینایی سربازان، گجت‌های پوشیدنی خاص  برای افزایش قدرت بدنی و اتصال مغز آنها به کامپیوتر می‌باشد. مورد آخر باعث می‌شود فرماندهان اطلاعات را بدون اتلاف وقت به سربازان منتقل کنند. 

مجموع این ویژگی‌ها باعث می‌شود عملکرد سربازان ارتقاء یافته و فرا انسانی شود.

در موردی دیگر، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا (دارپا) که اکثر تحقیقات و اختراعات و پروژه‌های نظامی را برعهده دارد،‌ قصد دارد با استفاده از یک سیستم هوش مصنوعی به سربازان این امکان را بدهد که با استفاده از امواج مغزی خود، اطلاعات را ارسال و دریافت کنند و در ادامه بتوانند پهپادها و سیستم دفاع سایبری و دیگر فناوری‌ها را با مغزشان کنترل کنند. 

این سازمان همچنین در پروژه‌ای دیگر قصد دارد با کُند کردن  فرآیند بیولوژیکی بیمار، جان سربازان و مجروحان در میدان‌های جنگی را نجات دهد. دارپا با برنامه بیوستازی (Biostasis) به‌دنبال مدیریت بدن انسان برای افزایش شانس سربازان مجروح و زنده ماندن آن‌ها است.

هوش مصنوعی وارد دنیای نظامی شده است. این جمله یک شعار و نمایش نیست، بلکه آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد توسعه هوش مصنوعی در حوزه نظامی بین کشورها به یک رقابت تبدیل شده است. برای مثال ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در یک سخنرانی اعلام کرد هوش مصنوعی آینده دنیا را تحت تأثیر قرار خواهد داد و هر کشوری که بتواند در این زمینه پیشرو باشد، در واقع می‌تواند بر دنیا حکمرانی کند. و یا وزیر دفاع آمریکا جنگ‌های آینده را در حوزه فضای ماورای زمین و سایبری دانست و گفت هوش مصنوعی کلید برتری در صحنه آتی جهان است. دولت چین نیز در این راستا اعلام کرده است قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ به کشور پیشرو در فناوری هوش مصنوعی تبدیل شود تا از این طریق امنیت کشور و نیروی دفاعی ملی را افزایش دهد.

این‌ها نشان می‌دهد توسعه هوش مصنوعی چقدر جدی است؛ ربات‌ها، خودروهای زرهی، پهپادها،‌ اسلحه‌ها، رادارها و سایر تجهیزات نظامی توسط کشورها، درحال توسعه‌اند و توسط هوش مصنوعی مجهز می‌شوند. تا حدی که آمریکا در سال ۲۰۱۸ واحد جدیدی به نام فرماندهی آینده‌ ارتش (Army Futures Command یا AFC) را تاسیس کرد که قرار است نقش هوش مصنوعی و تکنولوژی در توسعه‌ سلاح‌ها را تعیین کند.

اگرچه توسعه هوش مصنوعی در حوزه نظامی خدمات بسیاری به ارتش کشورها ارائه می‌کند،‌ اما به‌طور کلی گسترش هوش مصنوعی خطرات بسیاری به همراه خواهد داشت و این قضیه سال‌ها است که مخالفان بسیاری را به همراه دارد. در سال ۲۰۱۷،  ۱۱۶ مؤسس شرکت‌های رباتیک و هوش مصنوعی از ۲۶ کشور جهان در نامه‌ای از سازمان ملل خواستند تا به این موضوع ورود کرده و به موارد استفاده از سلاح‌های خودکار کشنده یا "ربات‌های قاتل" بپردازد. این گروه خواستار ممنوعیت جهانی ساخت "ربات‌های قاتل" شدند. 

جالب است بدانید ایلان ماسک، مصطفی سلیمان مؤسس هوش مصنوعی گوگل، استفن هاوکینگ، استیو ووزنیاک، بیل گیتس و بسیاری از افراد بزرگ در حوزه علم و فناوری، مدتها است درباره خطرات ناشی از هوش مصنوعی ابراز نگرانی کرده‌اند. به عقیده بسیاری از کارشناسان و محققان، هوش مصنوعی می‌تواند علیه بشریت استفاده شود که در نهایت به ضرر انسان‌ها در جهان تمام خواهد شد.