مجری عملیات طبس مُرد

هارولد براون، وزیر دفاع آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری جیمی کارتر (۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱) که شکست فاجعه‌آمیز «عملیات طبس» در دوران او اتفاق افتاد، در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

عملیات طبس که در ارتش آمریکا با نام «پنجه عقاب» شناخته می‌شود، در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ برای حمله به ایران و فراری دادن عوامل لانه جاسوسی آمریکا اجرا شد اما به دلیل وقوع طوفان شن و نقص فنی بالگردها به طور کامل شکست خورد. هارولد براون که در آن زمان ریاست پنتاگون را برعهده داشت بعدها از این عملیات به عنوان «بزرگترین پشیمانی» و یکی از دردناک‌ترین تجارب خود، یاد کرد.

مایک پنس، معاون دونالد ترامپ رئیس‌جمهور کنونی آمریکا نیز چندی پیش از شکست علمیات طبس به عنوان یک "افتضاح" یاد کرد؛ افتضاحی که به گفته او موجب شد آمریکا «فرماندهی عملیات ویژه ارتش» را تشکیل دهد تا از شکست‌های مشابه در آینده جلوگیری کند. 

عملیات طبس چگونه شکست خورد؟
پایگاه آمریکایی «نیویورک دیلی نیوز» عملیات طبس را اینطور شرح می‌دهد: تلاش برای آزادسازی ۵۰ آمریکایی که در محل سفارت آمریکا در تهران بازداشت شده بودند، در ساعات اولیه صبح روز ۲۴ آوریل ۱۹۸۰ با شکست مواجه شد. در هنگام اجرای عملیات یکی از بالگردها با ورود به حریم هوایی ایران، در ۱۲۰ کیلومتری راور کرمان، دچار نقص فنی شد و به اجبار فرود آمد و سرنشینان آن به بالگردی دیگر منتقل شدند. اما همان بالگرد نیز دچار نقص فنی شده و به ناچار به ناو هواپیمابر بازگشت. با این حال، ۶ هواپیما و ۶ بالگرد دیگر خود را به طبس رسانده و در تاریکی شب در منطقه‌ای دور افتاده فرود آمدند. اما در حین سوختگیری یکی دیگر از بالگردها دچار نقص فنی شد و در مجموع در حالیکه هنوز عملیات آغاز نشده بود، ۳ فروند بالگرد از دست رفت.

پس از تماس با مرکز عملیات، جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت آمریکا، دستور توقف عملیات پنجه عقاب و بازگشت نیروها را صادر کرد؛ ولی هنگام برخاستن هواپیماها و بالگردها توفان‌شن آغاز شد و یک هواپیمای سی۱۳۰ و یک بالگرد سی‌اچ-۵۳ به هم برخورد کرده و هر دو آتش گرفتند. در این حادثه ۸ نفر از نیروهای آمریکایی در آتش سوختند و باقی‌ نیروها بدون انجام عملیات به ناچار خود را به ناو هواپیمابر "نیمیتز" ‌رساندند و بدین ‌ترتیب عملیات بطور کامل شکست خورد.

قرار بود نیرو‌های آمریکایی از طبس با بالگرد به سوی تهران حرکت کرده و در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی‌) فرود آیند و سپس با لباس مبدل‌، به سفارت آمریکا در تهران حمله و گروگان‌ها را آزاد کنند. طبق این نقشه‌، آنان پس از پایان ماموریت‌شان، از همین راه به طبس رفته و از آنجا با هواپیما از ایران خارج می‌شدند. نیروهای آمریکایی برای انجام این عملیات در "فورت برگ" آمریکا آموزش نظامی دیده و در فرودگاه کارولینای شمالی تمرین کرده و پیش از شروع عملیات نیز به پایگاه‌هایی در مصر و عمان منتقل شده بودند.

تصاویر از لاشه بالگردها و هواپیماهای آمریکایی در صحرای طبس