تغییر تحریم از ابزار فشار به اهرم رشد

 حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» با اشاره به اینکه مکانیسم ماشه که یک تهدید خودساخته است نباید تبدیل به یک برزخ خودساخته شود، اظهار داشت: این مسئله یک خطای راهبردی از سوی امضاکنندگان برجام در ایران بازمی‌گردد که بدون توجه به پیامدهای مکانیسم ماشه، زیر بار چنین بندی در برجام رفتند.

 وی ادامه داد: در دولت یازدهم و دوازدهم، در جریان مذاکرات برجام، تیم مذاکره‌کننده بند مکانیسم ماشه را بدون اهمیت‌دادن به پیامدهای آن پذیرفتند. در حالی که از همان ابتدا مشخص بود که این بند عملاً به طرف مقابل اجازه می‌دهد، با کمترین بهانه، قطعنامه‌های شورای امنیت و تحریم‌های پیشین را بازگرداند.

 عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: مذاکره کنندگان برجام از سوی ایران سه خطای حقوقی، سیاسی و راهبردی را هم‌زمان مرتکب شدند: خطای حقوقی، پذیرش بند مکانیسم ماشه بدون موازنه ضمانت بود که ابزار فشار حقوقی یک‌جانبه برای غرب مهیا ساخت. خطای سیاسی مذاکره کنندگان، اعتماد به حسن نیت غرب به‌جای سنجش رفتار تاریخی آنها بود؛ و در نهایت خطای راهبردی آنان، نداشتن سناریوی واکنش فوری و انفعال در برابر این برزخ خودساخته و پناه بردن مجدد به مذاکره با آمریکاست!

 وی بیان کرد: پس در گام اول این افراد باید پاسخگوی این اشتباه و خطای فاحش باشند تا از تکرار چنین اتفاقاتی جلوگیری شود. اما فارغ از این مسئله در خصوص وضعیت موجود دو نکته دیگر را نیز لازم است مورد توجه قرار دهیم.

 ملک‌زاده خاطرنشان کرد: نکته اول عبرت گرفتن از نتایج مذاکره با آمریکا و اروپاست. بدعهدی غرب به خصوص آمریکا در مذاکره بارها تجربه شده که تجربه برجام فقط یکی از آنهاست. تجارب مکرر نشان داده که غرب به ضوابط مذاکره وفادار نمی‌ماند.

 وی بیان کرد: اعتماد به حسن نیت آمریکا و حتی سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) اشتباه راهبردی است؛ بنابراین امروز تکرار موضوع مذاکره با آمریکا با وجود تمام این بدعهدی‌ها بی‌احترامی به حافظه تاریخی ملت ایران است.

 استاد حوزه ادامه داد: نکته دوم در وضعیت فعلی، مدیریت تهدید و تبدیل تهدید به فرصت است. بازگشت تحریم‌ها برای ایران اتفاق جدیدی نیست. تحریم‌ها هیچ‌گاه برداشته نشدند که امروز نگران بازگشت آنها باشیم. تهدید اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در شرایطی مطرح می‌شود که تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا عملاً ادامه دارد و تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز به قوت خود باقی است.

 وی افزود: هدف اصلی، افزودن مشروعیت بین‌المللی به فشارها و برهم‌زدن محاسبات ایران در فضای دیپلماتیک است. آنان می‌خواهند جنگ روانی داخلی ایجاد کنند تا انسجام ملی تضعیف و یک شکاف میان مردم و حاکمیت شکل بگیرد. ماجرا به‌ظاهر درباره یک ابزار حقوقی در برجام به‌نام «مکانیسم ماشه» است، اما در واقعیت، موضوع اصلی ما، مدیریت اراده سیاسی و تبدیل فشار دشمن به سرمایه ملی است.

 ملک‌زاده تصریح کرد: همان‌گونه که رهبر انقلاب بارها فرموده‌اند: «حتی تحریم هم اگر با عقلانیت و کار جهادی مواجه شود، می‌تواند منجر به پیشرفت شود.» ما پیشرفت‌های زیادی را در عرصه‌های نظامی و غیرنظامی زیر سایه تحریم‌های گسترده تجربه کرده‌ایم.

 وی تأکید کرد: بنابراین از نگاه راهبردی، این شرایط می‌تواند به یک فرصت تاریخی برای ایران تبدیل شود مشروط بر آنکه ابتدا اتحاد مقدس مردم به‌عنوان سپر روانی و اجتماعی تقویت شود. اتحاد مردم و جناح‌های سیاسی موجب کاهش اثرگذاری جنگ رسانه‌ای دشمن خواهد بود.

 عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: دوماً دولت و دستگاه دیپلماسی از تکرار تجربه زیان‌بار مذاکره با امریکا بپرهیزد و ضمن حفظ توان بازدارندگی در عرصه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی، اقتصاد مقاومتی را به جای اتلاف وقت در مذاکره برای رفع تحریم در اولویت قرار دهد.

 وی گفت: سوماً همکاری‌های راهبردی با چین و روسیه و کشورهای مستقل و مخالف سیاست‌های یک جانبه گرایانه آمریکا (در قالب بریکس، شانگهای و...) برای بی‌اثر کردن ساختار تحریم‌ها افزایش یابد.

 ملک‌زاده ادامه داد: چهارماً بازخوانی رسمی برجام و عوامل پذیرش بند مکانیسم ماشه به‌صورت کارشناسی و شفاف در افکار عمومی انجام شود تا هزینه تکرار خطا بالا رود.

 وی افزود: به عنوان جمع‌بندی نکات فوق می‌توان گفت قرار گرفتن بند مکانیسم ماشه در برجام، در حقیقت به‌مثابه یک بمب ساعتی در متن حقوقی بود که مذاکره کنندگان ایرانی، با امید به حسن نیت غرب و یا از سر بی‌توجهی آن را امضا کردند و ایران را بیهوده به دردسر انداختند.

 کارشناس سیاسی در خاتمه گفت: با این حال امروز، تهدید موجود فرصتی برای اثبات توانایی ایران در مدیریت بحران است و در صورت هوشمندی می‌تواند تحریم را از ابزار فشار به اهرم رشد داخلی تبدیل کند. اتحاد ملی، بازتعریف روابط ایران در عرصه بین‌المللی، اقتصاد درون‌زا، و برخورد صریح با عاملان سوء تصمیم‌های گذشته، چهار پایه عبور از این بحران است.