اسلحه ترسناک جنگنده اف ۱۴ کدام موشک ایرانی است؟

قدرت موشکی ایران از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون یکی از دستاورد‌های بزرگ کشورمان در عرصه قدرت دفاعی کشور است. نقطه آغاز این قدرت و دستاورد‌ها را می‌توان شروع جنگ تحمیلی و محاصره همه جانبه کشورمان در آن زمان توسط سایر کشور‌ها دانست.

قدرت موشکی کشورمان امروز با تکیه بر توانمندی داخلی و با استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود در فواصل زمانی کوتاه در صنایع دفاعی و شرکت‌های دانش بنیان طراحی و ساخته می‌شود، این قدرت امروز به حدی رسیده است که صنایع دفاعی کشورمان در فاصله‌های زمانی کوتاهی موشک و یا دستاورد جدیدی را در این حوزه رونمایی و معرفی می‌کند. موشک‌های هوا به هوا از انواع موشک‌های منهدم کننده تهدیدات هوایی هستند که کشورمان امروز در حوزه طراحی و ساخت آن خودکفا شده است.

موشک‌های هوابه‌هوا موشک‌های هدایت‌شونده‌ای هستند که هواپیما‌های جنگنده برای نابود کردن اهدافی همچون هواپیما، بالگرد یا موشک‌های دیگر از آن‌ها استفاده می‌کنند. این نوع موشک‌ها به دو طبقه کلی تقسیم می‌شوند؛ موشک‌های با برد کمتر از ۳۰ کیلومتر که به «کوتاه‌برد» یا در محدودهٔ میدان دید معروف هستند و از سیستم آشیانه یابی فروسرخ (هدایت گرمایی) برای یافتن هدف استفاده می‌کنند. نوع دیگر موشک‌های میان‌برد و دوربرد هستند که به موشک‌های فراتر از محدودهٔ میدان دید معروف هستند و اغلب از هدایت راداری برای یافتن هدف استفاده می‌کنند؛ یکی از این موشک‌ها که دقیقا محصول شرایط تحریم بوده، موشک هوا به هوای فکور است.

موشک فکور ۹۰

موشک فکور یکی از انواع موشک‌های هوا به هوای راداری میان‌برد جمهوری اسلامی ایران است که بر اساس آخرین فناوری‌های روز دنیا طراحی و ساخته شده و توسط هواپیما‌های جنگنده شلیک می‌شود. این موشک مختص جنگنده‌های اف ۱۴ طراحی و ساخته شده است. ایده ساخت آن هم به اِعمال تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان در زمینه تسلیحاتی باز می‌گردد.

موشک فونیکس به عنوان اصلی‌ترین سلاح جنگنده اف ۱۴ تامکت یک موشک بسیار گران قیمت و هولناک محسوب می‌شود. این موشک در دوران رژیم پهلوی که ایران پس از آمریکا بزرگ‌ترین ناوگان جنگنده اف ۱۴ را داشت به همراه این هواپیما‌ها وارد ایران شد تا نیاز دفاعی هوایی ایران را تامین کند،  اما با آغاز جنگ تحمیلی و تحریم‌های آمریکا ذخایر این موشک‌ها به مرور به پایان رسید و ایران به ناچار از سلاح‌های دیگری همچون موشک سجیل و موشک‌های ماوریک استفاده می‌کرد. در همان زمان بود که ایده ساخت این سلاح به ذهن فرماندهان رسید، اما اجرایی شدن آن تا حدود دهه ۸۰ به طول انجامید.  

موشک فکور ۹۰ را باید نمونه ایرانی موشک فونیکس دانست که به طور دقیق و با کیفیت نمونه اصلی، اما با توجه به تهدیدات روز طراحی و ساخته شده است. طبق شنیده ها، روند طراحی و ساخت موشک فکور از سال ۸۸ آغاز شده است.

۲۳ شهریورماه سال ۸۹ بود که امیر سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده معاون هماهنگ کننده وقت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، خبر از طراحی و ساخت موشکی مشابه، اما بهینه شده نسبت به فونیکس آمریکایی را اعلام کرد. وی در این باره گفت که به هر حال هر چیزی را که بخواهیم بسازیم باید الگویی داشته باشیم، در اینجا هم ممکن است که از روی موشک فونیکس الگو برداری کرده باشیم البته این الگوبرداری از علم فیزیک و الکترونیک به کار گرفته شده،  اما با این وجود پروژه ما کاملا بومی است.

سردار فرحی رئیس اسبق سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع کشورمان شامگاه ۲۲ بهمن‌ماه سال ۹۱ خبر آزمایش موفق موشک فکور ۹۰ را اعلام کرد و گفت: در حوزه هوا به هوا نیز کار‌های خوبی انجام شده است و هفته گذشته موشک فکور ۹۰ که هواپایه است و از روی اف‌۱۴ شلیک می‌شود، تست شد.

امیر سرتیپ خلبان مسعود روزخوش فرمانده اسبق پایگاه هشتم شکاری اصفهان که به عنوان پایگاه مادر جنگنده اف ۱۴ شناخته می‌شود در خصوص نصب موشک فکور ۹۰ روی این هواپیما گفت: با توجه به تسلیحاتی که روی اف ۱۴ استفاده می‌شد و اینکه از کشور سازنده به ما نمی‌رسید به این فکر افتادیم که نوع موشکی که مشخصه اصلی اف ۱۴ است را بازسازی کنیم، لذا در بعد شلیک هواپیما به موفقیت صد در صد رسیده‌ایم.

موشک فکور ۹۰ چه زمانی رونمایی شد؟

نخستین بار در  رژه ۲۹ فروردین ماه سال ۱۳۹۰ بود که موشکی شبیه به موشک فونیکس آمریکایی از مقابل جایگاه رژه رفت و توجه حاضران را به خود جلب کرد. پس از آن در نمایشگاه دستاورد‌های نیرو‌های مسلح در اول تیرماه همان سال که مورد بازدید مقام معظم رهبری قرار گرفت، فونیکس در کنار اف ۱۴ و برخی تسلیحات هواپایه که یا جدید بوده و یا کاربری آن‌ها به تازگی اعلام شده بود حضور یافت. با توجه به ماهیت نوآورانه و بومی بودن دستاورد‌های ارائه شده در نمایشگاه مذکور احتمالات مطرح شده در مورد بومی بودن فونیکس مذکور را بسیار تقویت کرد.

اولین نمایش رسمی موشک فکور ۹۰ که به ناظران اجازه مقایسه ظاهری آن با فونیکس آمریکایی را می‌داد در رژه ۲۹ فروردین ۱۳۹۲ انجام شد. در این سال موشکی شبیه فونیکس، اما بدون علائمی روی بدنه در رژه حاضر شد که در تابلوی معرفی آن نام فکور ۹۰ درج شده بود و در کنار یک موشک نصر هواپایه به نمایش در آمده بود. اما خط تولید آن در اول مردادماه سال ۹۷ و با حضور امیر سرتیپ امیر حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح افتتاح شد.  

امیر حاتمی در این باره گفت که موشک هوا به هوای فکور بر اساس نیاز عملیاتی و با همکاری نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تولید شده است و موجب ارتقای توان رزم نیروی هوایی می‌شود. فکور یک موشک هوا به هوای راداری میان برد است که بر اساس آخرین فناوری‌های روز دنیا طراحی و ساخته شده است و قابلیت شلیک از هواپیما‌های جنگی را داراست.

مشخصات فنی موشک فکور ۹۰

موشک فکور با طول ۴ متر، سرعت ۵ ماخ و برد عملیاتی در محدوده ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتری قادر است تا در ارتفاع ۱۰۰ هزار پا از سطح دریا شلیک شده و اهداف خود را رهگیری و منهدم کند. موشک فکور از نظر طراحی کلی شباهت‌های بسیاری به نمونه آمریکایی خود دارد، اما نباید از تفاوت‌های آن نیز غافل شد. این تفاوت‌ها به وضوح در بخش‌های گوناگون همچون رادوم (بخش دماغه)، محل اتصال بال‌ها و بخش خروجی پیشران موشک ایجاد شده است. البته سیستم خنک کننده این موشک نیز بسیار پیشرفته‌تر از نوع آمریکایی آن است.

ابعاد هندسی  آن نیز در نوع خود خاص است؛ چراکه زاویه قرارگیری بالک‌های این موشک از لبه حمله تا لبه فرار در ناحیه ریشه و همچنین ضخامت همه قسمت‌های این بالک‌ها نیز یکسان است. موشک فکور در حوزه جنگال نیز از سامانه‌های پاد جنگال بهره می‌برد و می‌تواند تا این تشعشعات را دفع کرده و با مانورپذیری بالا اهداف را ساقط کند.

فکور قابلیت نصب در بخش زیرین جنگنده و همچنین پایلون‌های زیر بال (مقر حمل سلاح) را داراست. با این که این موشک اساسا برای هواپیمای راهبردی اف  ۱۴  طراحی و ساخته شده، ولی طبق شنیده‌ها قرار است بر روی سایر جنگنده‌های نیروی هوایی نیز قابلیت نصب داشته و احتمالا نسخه‌های متفاوتی از فکور ۹۰ نیز رونمایی خواهد شد.

محل نصب عملگر‌های حرکت دهنده بالک‌های کنترلی دیگر نکته مهم در بررسی موشک فکور ۹۰ است. محل قرارگیری این بالک‌های کنترلی در این موشک نسبت به فونیکس جلوتر قرار دارد که نشان از تفاوت‌هایی در محل قرارگیری گلوگاه پیشران سوخت جامد در این دو موشک دارد.

نمونه احتمالی از یک موشک فکور ۹۰

تفاوت آشکار دیگر، وجود یک داکت در کنار بدنه فکور ۹۰ است که از ناحیه نزدیک به نوک تا انتهای بدنه کشیده شده است. این داکت در برخی موشک‌ها برای قرارگیری سیم‌ها و کابل‌های ارتباطی بین سامانه هدایت و کنترل با عملگر‌های نصب شده برای حرکت دادن بالک‌ها است، اما در شرایطی استفاده می‌شود که طراح تصمیم گرفته این کابل و سیم‌ها را از داخل بدنه عبور ندهد. عبور دادن آن‌ها از داخل بدنه سبب کاهش فضای مؤثر برای جای‌دهی پیشران سوخت جامد موشک می‌شود. البته نصب داکت در بیرون بدنه نیز باعث افزایش نیروی مقاوم هوا روی موشک شده و در نهایت باید بین این تأثیر منفی و تأثیر مثبت افزایش پیشران سوخت جامد، بر اساس مقایسه‌های کمی، انتخاب صورت گیرد.

این موشک قابل تعمیم به سایر هواپیما‌های شکاری جمهوری اسلامی است و بر اساس نیاز‌های عملیاتی نیرو‌های مسلح، با همکاری وزارت دفاع و نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تولید شد. راه‌اندازی خط تولید این موشک که ناشی از رویکرد تحقیق، نوآوری، توسعه و تولید بر مبنای نیاز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته ضمن توانمندسازی نیرو‌های مسلح، گام موثری برای افزایش قدرت دفاعی و بازدارندگی کشورمان موثر محسوب می‌شود.