عقلانیت غربی در برابر عقلانیت انقلاب اسلامی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا،  دکتر شاهین صادقی نسب استاد دانشگاه تهران در یادداشتی نوشت: عقلانیت در ادبیات علوم اجتماعی در غرب معنای “ویژه” ای دارد که پایه و اساس آن بر عقلانیت اقتصادی استوار است. در واقع، از دوره فلاسفه لیبرال غربی که در رأس آنها جان لاک انگلیسی و پایه‌گذار نظام سرمایه‌داری آدام اسمیت قرار دارند، انسان موجودی اقتصادی شناخته شده و نظام تصمیم‌گیری‌اش همواره مبتنی بر رفتار عقلایی است.

آدام اسمیت صراحتاً در کتاب ثروت ملل بیان می‌دارد: “ ما برای داشتن غذا بر سر سفره‌هایمان وابسته نیات خیرخواهانهٔ نانوایان و قصاب‌ها نیستیم بلکه آنها تنها به‌خاطر نفع شخصی‌شان حاضر به تولید مایحتاج ما هستند ... ”.

پرواضح است که در چهارچوب این نگاه انسان موجودی است بسیار خودخواه و تماماً معطوف به نفع شخصی خویش که جلوه این تفکر در تصمیماتش عیان می‌شود.
“رفتار عقلایی”لیبرال یعنی انسان در اتخاذ تک‌تک تصمیماتش همواره در حال حسابگری هزینه و فایده است؛ حداکثر کردن منافع شخصی و حداقل کردن هزینه‌هایش. در این رویکرد جایی برای “دگرخواهی”، “ایثار”، “کمک به همنوع” و حتی “عشق” وجود ندارد. در گذر زمان بسیاری از محققین در شرق و غرب بر این نکته تأکید کرده‌اند که این “رفتار عقلایی” اصلی خیالی است؛ انسان‌ها در زندگی واقعی این‌گونه تصمیم نمی‌گیرند. واقعیت این هست که عوامل انسانی از قبیل احساسات، عشق، دگرخواهی و اجتماع محوری در بسیاری از موارد معیارهای اصلی تصمیمات بشری هستند. علی‌رغم تمام انتقادات و هجمه‌هایی که بر علیه این “فردگرایی” افراطی وجود دارد، نظام سرمایه‌داری و در رأس آن حاکمان ثروتمند آمریکایی با تمام قوا در حال سرکوب اندیشه‌های مخالف‌اند تا جیبشان را پرتر کنند.

در این میان انقلاب اسلامی ایران با اتکا بر اراده خداوند و ملت بزرگ ایران طرحی نو درانداخته است. شعارش “استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی”و دغدغه‌اش برقراری نظامی الهی بوده است که در آن عدالت، انصاف و رفاه برای همه بندگان خدا و در نهایت “تعالی انسان” اصولی غیرقابل گذشتند.

عقلانیت انقلابی یعنی نگاه به ملت و داشته‌های خود، ایستادگی در مقابل زورگویان و دفاع از حق ... عقلانیت انقلابی یعنی عشق به خداوند و مخلوقاتش. بی‌تردید، نظام سلطه سرمایه‌داری نمی‌تواند چنین رویکردی را تحمل کند پس چاره‌ای نمی‌بیند الا مقابله با این نظام الهی، از جنگ و ترور گرفته تا تحریم اقتصادی. همواره خطاب به ملت ایران گفته‌اند که “ می‌خواهیم شما را به‌زانو درآوریم”. حال‌آنکه مردم ایران به رهبری پیر خردمند انقلاب اسلامی با صلابت در مقابل نظام سلطه ایستاده و همه سختی‌ها را به جان خریده‌اند. در این میان هستند “ترسوها”ی منفعت‌طلبی که مدام یاس و ناامیدی به جامعه تزریق می‌کنند و از خود بیگانگانی که با تشری از دشمن جا می‌زنند و با او “قدم‌زدن” و “خندیدن” را افتخار می‌دانند. دوره مسئولین ناتوان و بی‌ایمان به حقانیت انقلاب اسلامی به سر آمده است.
 امروز “عقلانیت انقلابی” ایجاب می‌کند تا انقلاب اسلامی غربالگری کند یا به فرموده رهبری معظم انقلاب “گام دوم”، گام دوم گام “ترسوها” نیست، گام جوانانی است که با ایمان به انقلاب و آرمان‌هایش محکم و با صلابت عرصه‌های پیشرفت را درمی‌نوردند و به‌جای اینکه در مقابل ملت بایستند در خدمت آنها و در بین آنها هستند.

انتهای پیام/