تاثیر واکسیناسیون مادران باردار بر ایمن‌سازی نوزادان/ مادران با چه شرایطی واکسن کرونا بزنند؟

در حال حاضر و با  توجه به تسریع واکسیناسیون و افزایش آمار تزریق واکسن در مادران باردار، یکی از اصلی ترین راه های حفظ سلامت این گروه آسیب پذیر، واکسیناسیون است زیرا به گفته متخصصان، هم خود مادر و هم جنین از ایمنی برخودار می شوند و در نتیجه در مواجهه با ویروس، محافظت خواهند شد. 

واکسن‌های با فناوری mRNA برای خانم‌های باردار بی خطر است

احمدی متخصص زنان و زایمان، اظهار کرد: همه واکسن‌هایی که در جهان وجود دارند مجوز اضطراری تزریق دارند و این یعنی اطلاعات ما در مورد عوارض احتمالی واکسن قطعی و صد در صد نیست. اما باید به این نکته توجه داشت که تا کنون  عارضه خاصی از تزریق واکسن گزارش نشده است.

او ادامه داد: خانم‌های باردار جزو افرادی که وارد مطالعات واکسیناسیون در کشور‌های خارجی شدند و افرادی که در کارآزمایی فاز سوم واکسیناسیون قرار گرفتند، نبودند. با توجه به این شرایط گزارشاتی در مورد عوارض احتمالی واکسیناسیون خانم‌های باردار وجود نداشت، اما از آغاز روند واکسیناسیون، انجمن‌های تخصصی و معتبر دنیا تایید کردند که واکسن‌هایی که بر پایه فناوری mRNA هستند، برای خانم‌های باردار بی خطر است .

احمدی افزود: پس از آن سایر واکسن‌ها مثل واکسن‌هایی که از ویروس‌های ضعیف شده در آن استفاده شده بود برای تزریق تایید و مشخص شد. با توجه به اینکه درصد ابتلای خانم‌های باردار نسبت به سایر افراد بیشتر نیست، اما اگر خانم بارداری مبتلا به کرونا شود، احتمال اینکه وارد مرحله شدید و حاد بیماری شود و بمیرد نسبت به افراد عادی بیشتر است، زیرا بارداری شرایطی است که وضعیت فیزیولوژیک را در بدن تغییر می‌دهد و فرد را در دسته افراد پرخطر قرار می‌دهد.

این متخصص زنان بیان کرد: مواردی هم بوده که مادر بارداری به کرونا مبتلا شده و به دلیل حاد بودن شرایط ناچار به زایمان زودرس شده یا حتی در موارد معدودی به دلیل شدت کرونا در مادر، جنین از دست رفته است؛ همه اینها متخصصان را به این نتیجه رساند که عوارض جزئی واکسیناسیون در برابر عوارض شدید ابتلا به کرونا بسیار ناچیز است و خانم‌های باردار حتما باید واکسن را دریافت کنند.

احمدی در مورد نگرانی مادران باردار برای ابتلا به کرونا پس از واکسیناسیون گفت: واکسن‌هایی که بر پایه ویروس ضعیف شده هستند، هیچ مشکلی برای مادران به وجود نمی‌آورند، زیرا با وارد کردن ویروس ضعیف شده بدن را گول می‌زنیم که آنتی‌بادی تولید کند و در نتیجه فرد در برابر ابتلا به ویروس واقعی محافظت می‌شود.

ابتدای سه ماهگی بهترین زمان تزریق واکسن مادران باردار

او گفت:  بهترین زمان برای تزریق واکسن در خانم‌های باردار بعد از ورود به ۱۲ هفتگی است زیرا شکل‌گیری ارگان‌های حیاتی جنین در ۱۲ هفته اول شکل می‌گیرد در نتیجه بعد از ۱۲ هفته و یا همان سه ماهگی، خانم‌ها مجوز تزریق واکسن را دارند.

این متخصص زنان تصریح کرد: طبق شیوه نامه‌ها تجویز واکسن برای گروه‌های پرخطر مثل مادران باردار بالای ۳۵ سال، خانم‌هایی که اضافه وزن دارند، مادرانی که دوقلو یا چندقلو باردار هستند، خانم‌هایی که با IVF باردار شدند و خانم‌هایی که بیماری زمینه‌ای مثل فشار خون مزمن و دیابت بارداری دارند در اولویت تزریق واکسن هستند و در حال حاضر نیز تمام خانم‌های باردار می‌توانند واکسن را دریافت کنند.

احمدی در مورد تزریق واکسیناسیون در زمان نزدیک به زایمان گفت: توصیه ما این است که یک هفته قبل از زایمان و ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از زایمان واکسن تزریق نشود، زیرا این نگرانی وجود دارد که عوارضی مثل تب، سردرد، ضعف و بدن درد خفیفی که پس از تزریق واکسن وجود دارد با عوارض احتمالی پس از زایمان و جراحی تداخل پیدا کند و نتوان این دو را از هم تفکیک کرد و در راستای درمان اقدام کرد.

نوزادان هم به کرونا مبتلا می شوند

آرش بردبار، فوق تخصص نوزادان اظهار کرد: سالهاست مشخص شده از طریق شیر مادر و جفت، سیستم ایمنی مادر به جنین و پس از تولد از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود. اگر مادر در طول دوره زندگی مبتلا به بیماری باشد و یا واکسنی دریافت کند و پادتنی در بدنش به وجود بیاید، می‌تواند از طریق جفت و شیر مادر این ایمنی را به فرزندش منتقل کند.

او ادامه داد: دو سال است که ما با بیماری مخوفی به نام کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم. با توجه به مرگ و میری که این بیماری برای مردم جهان ایجاد کرده است، به نظر می‌رسد تنها راه پیشگیری از ابتلا به این ویروس و کاهش آمار مرگ و میر، واکسیناسیون است. خوشبختانه روند واکسیناسیون در کشور ما با سرعت در حال انجام است.

بردبار افزود: پس از انجام واکسیناسیون، پادتن در بدن مادر ایجاد می‌شود که ایمنی زیادی برای مادر و جنین ایجاد می‌کند. در حال حاضر واکسن‌هایی که در کشور وجود دارد، متناسب با شرایط مادران باردار است. توصیه می‌شود مادران پس از ورود به ۳ ماهگی به مراکز بهداشتی مراجعه کنند و از واکسن‌های مجاز برای ایمنی خود و فرزندشان بهره بگیرند. همچنین به مادران شیرده نیز توصیه می‌شود که پس از تولد نوزادشان واکسن را دریافت کنند. 

این فوق تخصص نوزادان گفت: نوزادان نیز ممکن است به کرونا مبتلا شوند اما بیماری در آن‌ها شدید نیست و با اقدامات معمول قابل کنترل است، ولی در بعضی موارد نیز گزارش‌هایی مبنی بر مرگ نوزاد بر اثر ابتلا به کرونا وجود داشته است.

بردبار گفت: پس از شیوع بیماری در چین، دانشمندان اعلام کردند که کرونا از طریق جفت به نوزادان منتقل نخواهد شد و نوزادان فقط پس از تولد به بیماری مبتلا می شوند اما کشور ما جزو اولین کشور‌هایی بود که با موارد ابتلای جنین به کرونا از طریق جفت مواجه و متوجه ابتلا شد.

او ادامه داد: خوشبختانه بسیاری از این نوزادان با اقدامات حمایتی درمان شدند اگرچه پس از بروز پیک پنجم، ابتلای مادر به کرونا افزایش پیدا کرد.

این فوق تخصص نوزادان بیان کرد: از اواسط تیر که پیک پنجم کرونا آغاز شد موارد ابتلای مادران به کرونا بالا رفت اما در چند هفته اخیر با توجه به واکسیناسیون مادران باردار تعداد ابتلای مادران و نوزادان بسیار کمتر شده و آمار روند کاهشی پیدا کرده است.

ابتلای ۱۰۳ هزار مادر باردار به کرونا طی یک سال اخیر

چنگیزی رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت اظهار کرد: طی یک سال اخیر حدود ۱۰۳ هزار مادر باردار به صورت سرپایی و بستری به کرونا مبتلا شدند. با توجه به پیک پنجم، مرگ مادران باردار هم به طور خاص افزایش پیدا کرد.

او ادامه داد: از مرداد تا این لحظه حدود ۵۱ هزار تزریق واکسن به مادران باردار صورت گرفته که حدود ۷ هزار مورد از این تزریق‌ها پس از زایمان در ۴۲ روز اول زایمان و بقیه مربوط به مادران باردار بوده است. نکته حائز اهمیت این است که مادران بین ۱۸ تا ۳۵ سال و مادران بارداری که بیماری‌های خاص مانند بیماری‌های قلبی، کبدی کم‌خونی، آسم و غیره دارند و همچنین مادرانی که چند قلو باردار هستند، باید واکسینه شوند.

چنگیزی گفت: این اختیار به دانشگاه‌ های علوم‌پزشکی داده شده تا مادران باردار ۱۸ تا ۳۵ سال که اصرار بر واکسیناسیون دارند را واکسینه کنند. همچنین جایی که گروه سنی و شغلی یک مادر باردار باعث شود که در منطقه محل زندگی اش پیشنهاداتی برای تزریق واکسیناسیون به آن گروه سنی و شغلی خاص بشود، واکسن سینوفارم را دریافت خواهد کرد.

او ادامه داد: در مورد واکسن‌هایی مثل سینوفارم که بر پایه ویروس غیرفعال شده هستند، هیچ نگرانی برای عوارض وجود ندارد به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت مجوز تزریق واکسن در ایام بارداری را صادر کرده است.

رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت گفت: مادران بارداری که در بخش‌های دولتی مورد مراقبت قرار می‌گیرند بر اساس اولویت و برنامه آن فضا برای واکسیناسیون فراخوان داده می‌شوند اما مادرانی که در بخش‌های خصوصی مراقبت می‌شوند باید یک بار به پایگاه بهداشتی نزدیک منزل خود مراجعه کنند تا کل پرونده و شرایط و سلامت جنینشان بررسی شود و پس از آن واکسن را دریافت خواهند کرد.

واکسن کرونا برای مادر باردار و جنین عارضه‌ای ندارد

اشراقی، فلوشیپ طب مادر و جنین و حاملگی‌های پرخطر در مورد واکسیناسیون مادران باردار اظهار کرد: با توجه به آغاز واکسیناسیون کرونا در چند ماه اخیر مقالات و گایدلاین‌های موجود همچنین کارآزمایی‌های بالینی صورت گرفته، نشان دهنده این است که واکسیناسیون مادران باردار هم به نفع مادر و هم به سود جنین است.

اشراقی در مورد زمان واکسیناسیون مادران باردار گفت: توصیه ما این است که واکسیناسیون مادران باردار بعد از دوازده هفتگی آن‌ها صورت بگیرد، همچنین در مورد نگرانی‌هایی که مادران باردار در مورد عوارض احتمالی واکسن بر خود و یا جنینشان دارند باید اظهار کرد؛ طبق مطالعات صورت گرفته تاکنون هیچ عارضه خاص و خطرناکی بر اثر تزریق واکسن کرونا به مادر برای جنین گزارش نشده است.

او افزود: خوشبختانه با برنامه واکسیناسیون مادران باردار، هم میزان ابتلای مادر باردار به کرونا و هم شدت بیماری در صورت ابتلا، کاهش پیدا کرده است، همچنین عوارض و مرگ و میر مادران نیز به صورت چشمگیری کاهش پیدا کرده است.

بارداری و واکسیناسیون کرونا

واکسیناسیون، ایمنی نسبی برای مادر و نوزاد به ارمغان می آورد اما باید توجه داشت که پس از واکسیناسیون هم همچنان باید بر رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی، مداومت کرد. متخصصان توصیه می‌کنند که مادران پس از زایمان از هرگونه حضور در جمع‌های خانوادگی پرهیز کنند. همچنین حتما قبل از شیر دادن به نوزادشان، دستها را با شوینده های ملایم بشویند و در صورت بروز علائمی مانند عطسه و سرفه و آبریزش بینی، حین شیردهی حتما از ماسک استفاده کنند.

همچنین دوری از هرگونه اضطراب و استرس و رعایت اصول تغذیه ای نقش موثری در تقویت سیستم ایمنی بدن و در نتیجه محافظت از مادر و نوزاد در برابر ابتلا به کرونا دارد.

مطالعات، تحقیقات و مقالات زیادی در سطح جهان در مورد انتقال مستقیم آنتی بادی از مادر به جنین منتشر شده است و در شرایطی که سلامت جنین برای مادری که نه ماه شرایط سختی را تحمل کرده تا حس شیرین مادری را تجربه کند، حائز اهمیت است ، مادران باید به دور از هرگونه نگرانی و استرس، با مشورت پزشک متخصص، از واکسن های در دسترس استفاده کنند.