هزار سال روحانیت تشیع در علامه شهید مطهری متجلی شده است

سیزدهمین همایش حکمت مطهر به مناسبت بزرگداشت استاد شهید مطهری در دانشگاه صدا و سیما برگزار شد.

سیدحسن شهرستانی، عضو هیأت علمی دانشگاه هنر در میزگردی با اشاره به اینکه شاگرد کلاس درس شفای ابن سینا و جلسات هفتگی درس استاد مطهری بوده است، اظهار کرد: این قضیه علاوه بر جنبه عاطفی برای من بسیار مهم است در بیانیه گام دوم انقلاب، مقام معظم رهبری در سه مرحله خودسازی، جامعه سازی و تمدن سازی را خلاصه کرد. اینها مفاهیم گسترده‌ای هستند که مثل خود تمدن و اخلاق و فرهنگ نمی‌توان ساده از آنها گذشت، بلکه این مفاهیم را باید تبیین و تفسیر کرد. تمدن باید تفسیر شود و به لحاظ فرهنگ اسلامی، منابع اصیل و دسته اولی از اولیای خدا و رسول اکرم و ائمه اطهار علیه السلام در مورد این مسئله داریم که تمدن شکل خارجی آن به شکل مدینه در زمان رسول خدا بروز می‌کند. مدنی یعنی اجتماعی و اینگونه نیست که افراد به صورت منفرد و تنها بتوانند زندگی کنند و وقتی اجتماع تشکیل شد، بین افراد اندیشه و رابطه برقرار می‌شود. هیچ کس در فرهنگ اسلامی به تنهایی به بهشت نمی‌رود و مسئولیت دارد در جامعه کار و تلاش کند و دایره فرهنگ اسلامی بزرگ‌تر از مرزبندی‌های سیاسی است، اما مرزهای فرهنگی هیچ محدودیتی ندارند و پایگاه تمدن اسلام، اندیشه اصیل و ناب قرآنی است. پایتخت تمدن اسلامی، قرآن و معارف قرآنی است که باید از سرچشمه اصیل آن یعنی پیامبر و اهل بیت ایشان استخراج شود.

وی افزود: عناصر ساخته شدن تمدن باید خودساخته باشند و خودسازی مقدمه واجب تمدن سازی است و حتماً باید این افراد و عناصری که جامعه را می‌سازند استوار و خودساخته باشند. خداوند وقتی در قرآن می‌خواهند امت اسلامی را به وحدت دعوت کند، قبل از آن اول عناصر تشکیل دهنده حکومت را می‌سازد و فرد سازی می‌کند. فرد مسلمانی که تقوا را در خود پیاده کرده باشد، نمی میرد، مگر اینکه مسلمان باشد. این آجر و مصالح ساختمان تمدن اسلام است؛ یعنی آجرهای منفرد و پراکنده هرچقدر هم سالم باشند وقتی نظام هماهنگی نداشته باشد خانه و ساختمانی بنا نمی‌شود. بعد هم در قرآن هشدار می‌دهد که از بین شما باید عده‌ای مرتب دعوت به خیر و نهی از منکر کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه عنصر سازنده نظام جامعه، فرد جامعه، خردمند، یزدان شناس و خداشناس است که خواجه نصیر طوسی هم به آن اشاره داشته، تصریح کرد: شهید مطهری نیز به چنین شخصیتی علاقه مند بوده است. قهرمان در شاهنامه فردوسی سه ویژگی دارد؛ باید خداشناس، خردمند و عدالت گستر باشد. اگر زور هم داشت می‌شود پهلوان. نقطه مقابل آن دیو می‌شود که کسی است که خردمند نیست و بی خدا و نادان است. چون این سه عنصر را در صدر اسلام داشتیم و به آن عشق می‌ورزیدیم تمدن اسلامی شکل گرفت و بسیار هم دوره خوبی داشت و منصفانه همه چیز قضاوت می‌شد که اساس ساخت پایه‌های جامعه متشکل از انسان‌های خردمند آن بود.

در ادامه این مراسم، عزیرالله سالاری، پژوهشگر و استاد دانشگاه با اشاره به شخصیت شهید مطهری تأکید کرد: الحق و الانصاف باید گفت که هزار سال روحانیت تشیع در علامه شهید مطهری متجلی شده است. مطهری برای جامعه یک روح مستقل قائل بود و در مقدمه کتاب «انسان و سرنوشت» علل عقب ماندگی مسلمانان را از این فرهنگ خودی بر می‌شمارد که بعضی آن را جبر گرایی و یا اعتقاد به قضا و قدر می‌دانستند. شهید مطهری آن را رد می‌کند و می‌گوید قضا و قدر به معنای جبر باوری نبوده است. شهید مطهری انسان را یک حیوان فرهنگی می‌داند و معتقد است انسان در آینده انسان فرهنگی است و معتقد است اگر ما عقب مانده ایم به دلیل عقب ماندگی مسلمانان در همین از خود بریدن بود که از سنت و داشته‌ها و باورهایمان فاصله گرفتیم. به اعتقاد او وقتی ما از دین بریدیم باعث شد عقب بیفتیم. ما از خودمان بریده شدیم و بازگشت به خویش اقبال لاهوری در اندیشه مطهری متجلی بود.

وی با اشاره به اینکه یکی از الگوهای شهید مطهری، سید جمال الدین اسدآبادی بوده است، افزود: اسدآبادی، فیلسوف شرق و بیدارگر اسلامی بود که الگوی اقبال لاهوری هم بوده است. اسدآبادی در جایی به گفته موسولینی اشاره کرده که ما برای پیشرفت باید آهن بسازیم. یعنی به تکنولوژی و ابزار تکیه کنیم ولی لاهوری می‌گوید ما برای پیشرفت باید آهن باشیم و به محکم بودن و ایستادگی تأکید دارد.

سالاری با اشاره به کتاب «خدمات ایران و اسلام» شهید مطهری، تصریح کرد: اگر مطهری فقط همین یک کتاب را می‌نوشت جا داشت او را علامه مطهری لقب بدهیم و مسائل ایران و اسلام را در این کتاب فراملی و بدون تعصبات بیان می‌کند. شهید مطهری فقر فرهنگی را مطرح می‌کند که ما می‌توانیم طرحی نو براندازیم و تمدن نوین اسلامی را احیا کنیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه فیلسوفان ما یا ایرانی یا شیعی بودند، خاطرنشان کرد: این برای ما افتخار است که ایرانیان کتب اربعه شیعه را نوشته اند. می‌گویند علم را حتی از گمراهان بیاموزید و اینها برای فرهنگ و تمدن اسلامی افتخار است.