قم فردا گزارش می‌دهد؛
توسعه چشمگیر تحقیقات علمی کشاورزی قم
باتوجه‌به محدودیت‌های اقلیمی در قم، مرکز تحقیقات کشاورزی قم جهت حفظ و پایداری کشاورزی تحقیقات علمی خود را به‌صورت عملی افزایش داده تا جایی که در چند سال اخیر کشت دانه استراتژیک کلزا در قم افزایش ۲۰۰ درصدی داشته است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» موضوع کشاورزی به‌صورت تاریخی موردتوجه مردم قرار داشته است و نخستین تمدن‌ها با فعالیت کشاورزی و دامداری شکل گرفتند در حال حاضر در کشورهای مختلف با سطوح مختلف تکنولوژی هنوز هم کشاورزی موردتوجه ویژه قرار دارد.
در جمهوری اسلامی ایران هم به دلیل الزامات و سیاست‌های کلی که در خصوص استقلال و خودکفایی کشور وجود دارد تولید غذا همواره موردتوجه بوده است کمااینکه مقام معظم رهبری می‌فرمایند امنیت غذایی مسئله درجه یک کشور است.
سازمان جهاد کشاورزی و سازمان‌های وابسته به این نهاد در سطوح ملی و استانی به موضوع امنیت و سلامت غذا وجه ویژه‌ای دارند و ماهیت این نهادها هم بر همین اساس پایه‌ریزی شده است.
افزایش ۴۰۰ درصدی تولیدات محصولات کشاورزی
در ۴۶ سال انقلاب اسلامی ایران دستاوردهای بسیار چشمگیری در این حوزه حاصل شده است در این زمینه حسین توکلی در گفتگو با خبرنگار قم فردا ضمن گرامیداشت ایام پیروزی انقلاب اسلامی و سالروز میلاد امام‌زمان (عج) اظهار داشت: به برکت پیروزی انقلاب اسلامی تولید غذا و محصولات کشاورزی به حدود ۱۴۰ میلیون تن در سال رسیده است؛ یعنی شاهد یک افزایش ۴۰۰ درصدی نسبت به دوران حکومت پهلوی را شاهد هستیم.
مدیر مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم ادامه: بخش بزرگی از این موفقیت‌ها در نتیجه رسوخ دانش و فناوری در بخش کشاورزی است که هم با تحقیقات و پژوهش‌هایی که در حوزه‌های مختلف از کاشت داشت و برداشت و حتی قبل از کاشت انجام شده است به وقوع پیوسته است.
وی خاطرنشان کرد: دستیابی به ارقام خاص و نهاده‌های کشاورزی پیشرفته همچنین دستیابی به اصولی در خصوص آبیاری حفاظت و مبارزه با آفات و بیماری هنگام کاشت و سپس در مراحل برداشت و پس از برداشت و کاهش افت محصول توانستیم این افزایش ۴۰۰ درصدی را رقم بزنیم مطمئناً بدون دستیابی به فنون و دانش جدید هرگز این افزایش را شاهد نبودیم.
توکلی تصریح کرد: از نظر ضریب خودکفایی در بخش کشاورزی به خودکفایی ۸۰ درصدی دست یافتیم و برای جبران کمبود ۲۰ درصد تولید بخش کشاورزی سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود که با سیاست‌ها و برنامه‌های عالمانه در بخش کشاورزی دنبال کاهش این وابستگی‌‌ها و افزایش ضریب خودکفایی هستیم.
مدیر مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم خاطرنشان کرد: محصولاتی مانند نهاده‌های دامی از جمله محصولات وارداتی هستند که ۷۰ درصد غذای دام مانند ذرت، جو، کنجاله سویا است همچنین محصولات غذایی مانند برنج دانه‌های روغنی و شکر وارد می‌شوند ۹۰ درصد محصولات دانه‌های روغنی و روغن در کشور ما وارداتی است که در وزارت جهاد کشاورزی مشخصاً در استان قم توانسته‌ایم با افزایش کمی و کیفی در محصول کلزا به‌عنوان دانه روغنی باکیفیت بتوانیم نقش مهمی در کاهش وابستگی کشور به واردات دانه‌های روغنی داشته باشیم.
افزایش ۲۰۰ درصدی کشت کلزا در قم
وی افزود: هم‌افزایش ۲۰۰ درصدی در سطح زیر کشت کلزا به‌عنوان کشت پاییزه را داشتیم که می‌تواند از بارندگی‌ها سیراب شود و تحت‌تأثیر تنش‌های آبی و خشکی‌های ایام گرم سال قرار نگیرد و به‌عنوان یک محصول استراتژیک مناسب شاهد تولید آن باشیم و هم اینکه توانستیم سالانه ۱۰ درصد افزایش عملکرد در تولید کلزا را داشته باشیم.
توکلی تصریح کرد: اهداف و برنامه‌هایی در مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم دنبال می‌شود از جمله بهره‌برداری بهینه از منابع پایه و ایجاد زیرساخت‌های در چهارچوب توسعه پایدار، ما به دنبال افزایش تولید هستیم؛ اما این افزایش تولید باید متناسب با پتانسیل منطقه و افزایش بهره‌وری و حفظ منابع پایدار باشد.
وی افزود: همچنین ارتقا خودکفایی و بهره‌وری اقتصادی در محصولات کشاورزی و محصولات ضروری و حتی صادرات محصولات کشاورزی که بتواند هم به افزایش درآمد در جامعه کشاورزی منجر شود و هم بتواند بخشی از عرض موردنیاز را با صادرات تأمین کند از دیگر اهداف این مرکز است.
حوزه‌های فعالیتی که در این مرکز شامل تولید و انتقال دانش به منابع انسانی است در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی یک مجموعه از مباحث پژوهشی وجود دارد که کار تولید دانش کاربردی را انجام می‌دهد و همچنین در بخش آموزش و ترویج این دانش تولید شده را منابع انسانی به اشتراک گذاشته می‌شود.
این منابع انسانی کشاورزان، بهره‌برداران، مدیران، کارشناسان و کشاورزان آینده در سطوح دبیرستان‌ها و هنرستان‌ها هستند.
نظارت و کنترل کیفیت نهاده‌ها مانند بذر، کود سم و محصولات تراریخته و پایش سلامتی محصولات نیز از جمله وظایف مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است.
مدیر مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان قم تأکید کرد: تولید محصولات حاکمیتی نیازمند مراقبت علمی ویژه از جمله بذرهای پرورشی و گواهی شده و مادری و بذرهای پایه‌ای و پایش منابع پایه باهدف توسعه پایدار و حفظ پایداری در تولیدات کشاورزی و شناسایی، حفظ و مدیریت ذخایر ژنتیکی و مشارکت علمی در سیاست‌گذاری‌ها و مرجعیت علمی و برنامه‌ریزی کشاورزی نیز در مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان دنبال می‌شود.
مراجعه به تک‌تک مزارع و واحدهای دامپروری قم
توکلی افزود: اقدامات شاخصی در این مرکز نیز انجام شده است از جمله پروژه افزایش عملکرد محصولات راهبردی و اساسی استان مانند گندم، جو، کلزا، پسته، گوشت قرمز و گوشت سفید که به‌صورت نقطه‌ای و مراجعه به تک‌تک مزارع و واحدهای دامپروری انجام شده نسخه خاص و ویژه همان واحد و مرکز را تهیه و در اختیار بهره‌برداران قرار گرفته است، با این نوع فعالیت‌ها و افزایش‌ها هم تولید افزایش پیدا کرده است هم در استفاده از منابع مخصوصاً در آب صرفه‌جویی شده است.
وی اضافه کرد: همچنین پروژه تولید مس و به‌گزینی دام سبک در سطوح دامداری‌های بزرگ و کوچک و جامعه عشایری استان قم انجام شده است یک کار بزرگ که در کشور از جمله در استان قم در حال انجام است برنامه الگوی کشت متناسب با پتانسیل و شرایط هر منطقه است تا محصول مناسب پیشنهاد شود و در اختیار کشاورز قرار گیرد.
مدیر مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان قم تصریح کرد: مرکز رشد واحدهای فناوری کشاورزی باهدف تأمین تسهیلات باهدف تشکیل واحدهای فناوری جدید تأسیس و راه‌اندازی شده است مرکز رشد با تعاملاتی که در سطح ملی و استانی بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت علوم تحقیقات و فناوری انجام داده است شرایط تبدیل ایده‌های خلاق به محصول فراهم شده است.
توکلی با بیان اینکه نیازهای اولویت‌دار تحقیقات کاربردی شناسایی خواهد شد گفت: به شرکت‌های خلاق و نوپا کمک خواهد شد تا بتوانند با شرکت‌های بزرگ رقابت کنند و محصول دانش‌بنیان را روانه بازار کنند از جمله خدماتی که به شرکت‌های فناور در مرکز رشد ارائه می‌شود خدمات مشاوره‌ای، آزمایشگاهی، آموزشی، حمایت‌های حقوقی، تسهیلات مالی و خدمات استقرار در مرکز رشد است.
استقرار ۳۱ واحد فناور در مرکز رشد مرکز تحقیقات قم
وی خاطرنشان کرد: ۳۱ واحد فناور و دانش‌بنیان در مرکز رشد واحدهای فناور کشاورزی استان قم مستقر هستند و برخی از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان که به سطحی از رشد رسیدند که می‌توانند محصول تولید کنند به‌صورت خروج موقت وارد بازار کار شدند.
مدیر مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم اظهار داشت: تولید پروتئین از لارو حشرات برای تغذیه دام، طیور و آبزیان از جمله پروژه‌های موفق مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم بوده است؛ زیرا جایگزین تغذیه دام و طیور که وارد می‌شدند و موجب تلاطم در قیمت این نهاده‌ها می‌شدند از این طریق تأمین خواهد شد.
توکلی یادآور شد: تولید اپلیکیشن کاربردی تناسب اکولوژیکی و اقتصادی کشت گیاهان دارویی در سطح دشت‌های مهم ایران در استان قم انجام شده است که نتایج این دست فرااستانی است و چندین استان را تحت پوشش قرار می‌دهد که باتوجه‌به شرایط آب خاک اقلیم و به‌طورکلی شرایط اکولوژیکی هر منطقه گونه مناسب پیشنهاد می‌شود، همچنین مقایسه از نظر اقتصادی در اختیار کشاورز قرار می‌دهد تا بتواند در تصمیم‌گیری به کشاورز کمک کند.
تولید فناوری تخمین بذر و سرعت رشد طیور و تخمین وزن دام با استفاده از هوش مصنوعی در استان قم انجام شده است که این دستاورد می‌تواند یک اطلاعات بر خط از وضع و سرعت رشد دام را در اختیار بهره‌بردار قرار دهد تو از ایجاد تنش‌هایی که ناشی از ورود به سالن تولید طیور را کاهش دهد.
قم ۱۵ هزار بهره‌بردار کشاورزی دارد
محمدرضا حاجی رضا اظهار داشت: ۱۵ هزار نفر در استان قم به‌صورت مستقیم در بخش کشاورزی فعالیت می‌کنند که با اشتغال‌های غیرمستقیم این عدد به حدود ۴۰ هزار نفر می‌رسد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم بیان داشت: استان قم باتوجه‌به شرایط آب‌وهوایی و اقلیمی که دارد همواره دچار تنش‌هایی در مسئله کشاورزی و توسعه کشاورزی بوده است به همین جهت حفظ اراضی موجود یکی از اهداف جهاد کشاورزی استان است.
وی با اشاره به اینکه توسعه اراضی کشاورزی در استان قم امکان‌پذیر نیست تأکید کرد: به همین منظور افزایش بهره‌وری با استفاده از تکنولوژی نوین در دستور کار قرار دارد از جمله و ورود هوش مصنوعی به بخش کشاورزی و حل مسائل و مشکلات در حوزه‌های زیرساختی آب‌وخاک و دانش‌بنیانی با کمک دانشگاه آزاد تا ظرفیت‌های موجود کشاورزی استان قم را با مباحث دانشی و دانش‌بنیانی و ورود علم و تکنیک‌های به‌روز تقویت و حفاظت کنیم و افزایش عملکرد را شاهد باشیم.
انتهای خبر /170
در جمهوری اسلامی ایران هم به دلیل الزامات و سیاست‌های کلی که در خصوص استقلال و خودکفایی کشور وجود دارد تولید غذا همواره موردتوجه بوده است کمااینکه مقام معظم رهبری می‌فرمایند امنیت غذایی مسئله درجه یک کشور است.
سازمان جهاد کشاورزی و سازمان‌های وابسته به این نهاد در سطوح ملی و استانی به موضوع امنیت و سلامت غذا وجه ویژه‌ای دارند و ماهیت این نهادها هم بر همین اساس پایه‌ریزی شده است.
افزایش ۴۰۰ درصدی تولیدات محصولات کشاورزی
در ۴۶ سال انقلاب اسلامی ایران دستاوردهای بسیار چشمگیری در این حوزه حاصل شده است در این زمینه حسین توکلی در گفتگو با خبرنگار قم فردا ضمن گرامیداشت ایام پیروزی انقلاب اسلامی و سالروز میلاد امام‌زمان (عج) اظهار داشت: به برکت پیروزی انقلاب اسلامی تولید غذا و محصولات کشاورزی به حدود ۱۴۰ میلیون تن در سال رسیده است؛ یعنی شاهد یک افزایش ۴۰۰ درصدی نسبت به دوران حکومت پهلوی را شاهد هستیم.
مدیر مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم ادامه: بخش بزرگی از این موفقیت‌ها در نتیجه رسوخ دانش و فناوری در بخش کشاورزی است که هم با تحقیقات و پژوهش‌هایی که در حوزه‌های مختلف از کاشت داشت و برداشت و حتی قبل از کاشت انجام شده است به وقوع پیوسته است.
وی خاطرنشان کرد: دستیابی به ارقام خاص و نهاده‌های کشاورزی پیشرفته همچنین دستیابی به اصولی در خصوص آبیاری حفاظت و مبارزه با آفات و بیماری هنگام کاشت و سپس در مراحل برداشت و پس از برداشت و کاهش افت محصول توانستیم این افزایش ۴۰۰ درصدی را رقم بزنیم مطمئناً بدون دستیابی به فنون و دانش جدید هرگز این افزایش را شاهد نبودیم.
توکلی تصریح کرد: از نظر ضریب خودکفایی در بخش کشاورزی به خودکفایی ۸۰ درصدی دست یافتیم و برای جبران کمبود ۲۰ درصد تولید بخش کشاورزی سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود که با سیاست‌ها و برنامه‌های عالمانه در بخش کشاورزی دنبال کاهش این وابستگی‌‌ها و افزایش ضریب خودکفایی هستیم.
مدیر مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم خاطرنشان کرد: محصولاتی مانند نهاده‌های دامی از جمله محصولات وارداتی هستند که ۷۰ درصد غذای دام مانند ذرت، جو، کنجاله سویا است همچنین محصولات غذایی مانند برنج دانه‌های روغنی و شکر وارد می‌شوند ۹۰ درصد محصولات دانه‌های روغنی و روغن در کشور ما وارداتی است که در وزارت جهاد کشاورزی مشخصاً در استان قم توانسته‌ایم با افزایش کمی و کیفی در محصول کلزا به‌عنوان دانه روغنی باکیفیت بتوانیم نقش مهمی در کاهش وابستگی کشور به واردات دانه‌های روغنی داشته باشیم.
افزایش ۲۰۰ درصدی کشت کلزا در قم
وی افزود: هم‌افزایش ۲۰۰ درصدی در سطح زیر کشت کلزا به‌عنوان کشت پاییزه را داشتیم که می‌تواند از بارندگی‌ها سیراب شود و تحت‌تأثیر تنش‌های آبی و خشکی‌های ایام گرم سال قرار نگیرد و به‌عنوان یک محصول استراتژیک مناسب شاهد تولید آن باشیم و هم اینکه توانستیم سالانه ۱۰ درصد افزایش عملکرد در تولید کلزا را داشته باشیم.
توکلی تصریح کرد: اهداف و برنامه‌هایی در مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم دنبال می‌شود از جمله بهره‌برداری بهینه از منابع پایه و ایجاد زیرساخت‌های در چهارچوب توسعه پایدار، ما به دنبال افزایش تولید هستیم؛ اما این افزایش تولید باید متناسب با پتانسیل منطقه و افزایش بهره‌وری و حفظ منابع پایدار باشد.
وی افزود: همچنین ارتقا خودکفایی و بهره‌وری اقتصادی در محصولات کشاورزی و محصولات ضروری و حتی صادرات محصولات کشاورزی که بتواند هم به افزایش درآمد در جامعه کشاورزی منجر شود و هم بتواند بخشی از عرض موردنیاز را با صادرات تأمین کند از دیگر اهداف این مرکز است.
حوزه‌های فعالیتی که در این مرکز شامل تولید و انتقال دانش به منابع انسانی است در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی یک مجموعه از مباحث پژوهشی وجود دارد که کار تولید دانش کاربردی را انجام می‌دهد و همچنین در بخش آموزش و ترویج این دانش تولید شده را منابع انسانی به اشتراک گذاشته می‌شود.
این منابع انسانی کشاورزان، بهره‌برداران، مدیران، کارشناسان و کشاورزان آینده در سطوح دبیرستان‌ها و هنرستان‌ها هستند.
نظارت و کنترل کیفیت نهاده‌ها مانند بذر، کود سم و محصولات تراریخته و پایش سلامتی محصولات نیز از جمله وظایف مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است.
مدیر مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان قم تأکید کرد: تولید محصولات حاکمیتی نیازمند مراقبت علمی ویژه از جمله بذرهای پرورشی و گواهی شده و مادری و بذرهای پایه‌ای و پایش منابع پایه باهدف توسعه پایدار و حفظ پایداری در تولیدات کشاورزی و شناسایی، حفظ و مدیریت ذخایر ژنتیکی و مشارکت علمی در سیاست‌گذاری‌ها و مرجعیت علمی و برنامه‌ریزی کشاورزی نیز در مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان دنبال می‌شود.
مراجعه به تک‌تک مزارع و واحدهای دامپروری قم
توکلی افزود: اقدامات شاخصی در این مرکز نیز انجام شده است از جمله پروژه افزایش عملکرد محصولات راهبردی و اساسی استان مانند گندم، جو، کلزا، پسته، گوشت قرمز و گوشت سفید که به‌صورت نقطه‌ای و مراجعه به تک‌تک مزارع و واحدهای دامپروری انجام شده نسخه خاص و ویژه همان واحد و مرکز را تهیه و در اختیار بهره‌برداران قرار گرفته است، با این نوع فعالیت‌ها و افزایش‌ها هم تولید افزایش پیدا کرده است هم در استفاده از منابع مخصوصاً در آب صرفه‌جویی شده است.
وی اضافه کرد: همچنین پروژه تولید مس و به‌گزینی دام سبک در سطوح دامداری‌های بزرگ و کوچک و جامعه عشایری استان قم انجام شده است یک کار بزرگ که در کشور از جمله در استان قم در حال انجام است برنامه الگوی کشت متناسب با پتانسیل و شرایط هر منطقه است تا محصول مناسب پیشنهاد شود و در اختیار کشاورز قرار گیرد.
مدیر مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان قم تصریح کرد: مرکز رشد واحدهای فناوری کشاورزی باهدف تأمین تسهیلات باهدف تشکیل واحدهای فناوری جدید تأسیس و راه‌اندازی شده است مرکز رشد با تعاملاتی که در سطح ملی و استانی بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت علوم تحقیقات و فناوری انجام داده است شرایط تبدیل ایده‌های خلاق به محصول فراهم شده است.
توکلی با بیان اینکه نیازهای اولویت‌دار تحقیقات کاربردی شناسایی خواهد شد گفت: به شرکت‌های خلاق و نوپا کمک خواهد شد تا بتوانند با شرکت‌های بزرگ رقابت کنند و محصول دانش‌بنیان را روانه بازار کنند از جمله خدماتی که به شرکت‌های فناور در مرکز رشد ارائه می‌شود خدمات مشاوره‌ای، آزمایشگاهی، آموزشی، حمایت‌های حقوقی، تسهیلات مالی و خدمات استقرار در مرکز رشد است.
استقرار ۳۱ واحد فناور در مرکز رشد مرکز تحقیقات قم
وی خاطرنشان کرد: ۳۱ واحد فناور و دانش‌بنیان در مرکز رشد واحدهای فناور کشاورزی استان قم مستقر هستند و برخی از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان که به سطحی از رشد رسیدند که می‌توانند محصول تولید کنند به‌صورت خروج موقت وارد بازار کار شدند.
مدیر مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم اظهار داشت: تولید پروتئین از لارو حشرات برای تغذیه دام، طیور و آبزیان از جمله پروژه‌های موفق مرکز تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی استان قم بوده است؛ زیرا جایگزین تغذیه دام و طیور که وارد می‌شدند و موجب تلاطم در قیمت این نهاده‌ها می‌شدند از این طریق تأمین خواهد شد.
توکلی یادآور شد: تولید اپلیکیشن کاربردی تناسب اکولوژیکی و اقتصادی کشت گیاهان دارویی در سطح دشت‌های مهم ایران در استان قم انجام شده است که نتایج این دست فرااستانی است و چندین استان را تحت پوشش قرار می‌دهد که باتوجه‌به شرایط آب خاک اقلیم و به‌طورکلی شرایط اکولوژیکی هر منطقه گونه مناسب پیشنهاد می‌شود، همچنین مقایسه از نظر اقتصادی در اختیار کشاورز قرار می‌دهد تا بتواند در تصمیم‌گیری به کشاورز کمک کند.
تولید فناوری تخمین بذر و سرعت رشد طیور و تخمین وزن دام با استفاده از هوش مصنوعی در استان قم انجام شده است که این دستاورد می‌تواند یک اطلاعات بر خط از وضع و سرعت رشد دام را در اختیار بهره‌بردار قرار دهد تو از ایجاد تنش‌هایی که ناشی از ورود به سالن تولید طیور را کاهش دهد.
قم ۱۵ هزار بهره‌بردار کشاورزی دارد
محمدرضا حاجی رضا اظهار داشت: ۱۵ هزار نفر در استان قم به‌صورت مستقیم در بخش کشاورزی فعالیت می‌کنند که با اشتغال‌های غیرمستقیم این عدد به حدود ۴۰ هزار نفر می‌رسد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم بیان داشت: استان قم باتوجه‌به شرایط آب‌وهوایی و اقلیمی که دارد همواره دچار تنش‌هایی در مسئله کشاورزی و توسعه کشاورزی بوده است به همین جهت حفظ اراضی موجود یکی از اهداف جهاد کشاورزی استان است.
وی با اشاره به اینکه توسعه اراضی کشاورزی در استان قم امکان‌پذیر نیست تأکید کرد: به همین منظور افزایش بهره‌وری با استفاده از تکنولوژی نوین در دستور کار قرار دارد از جمله و ورود هوش مصنوعی به بخش کشاورزی و حل مسائل و مشکلات در حوزه‌های زیرساختی آب‌وخاک و دانش‌بنیانی با کمک دانشگاه آزاد تا ظرفیت‌های موجود کشاورزی استان قم را با مباحث دانشی و دانش‌بنیانی و ورود علم و تکنیک‌های به‌روز تقویت و حفاظت کنیم و افزایش عملکرد را شاهد باشیم.
انتهای خبر /170
نظرات شما