کارشناس اقتصادی مطرح کرد:
چالش‌های صادرات غیرنفتی ایران و راه‌های برون‌رفت
کارشناس اقتصادی به چالش‌های صادرات غیرنفتی ایران و راه‌های برون‌رفت از آن اشاره کرد.
از همین رو خبرنگار گروه اقتصادی ما با مریم رضایی، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در خصوص مهم‌ترین چالش‌های پیشروی صادرکنندگان ایرانی و برخی راهکارهای رفع این چالش‌ها گفتگویی را انجام داده است.
قم فردا: به نظر شما کدام چالش، حیاتی‌ترین مانع برای صادرات ایران در شرایط فعلی محسوب می‌شود؟
بی‌شک تحریم‌های بین‌المللی سنگین‌ترین سایه را بر فضای صادرات ایران انداخته‌اند. این تحریم‌ها نه تنها دسترسی به بازارهای اصلی را به شدت محدود کرده‌اند، بلکه زنجیره‌ای از مشکلات ثانویه ایجاد نموده‌اند.
یکی از این مشکلات محدودیت‌های نقل و انتقالات مالی است. مشکل در دریافت درآمدهای صادراتی، انجام حواله‌های بانکی، افتتاح اعتبارات اسنادی (LC) و استفاده از شبکه‌های بین‌المللی مانند سوئیفت، هزینه‌های مبادله را به شدت افزایش داده و ریسک معامله با ایران را برای خریداران خارجی بالا برده است.
مشکل بعدی محدودیت در کشتیرانی و بیمه است. مشکل در تأمین کشتی و بیمه‌نامه‌های معتبر بین‌المللی برای حمل کالاهای ایرانی، هزینه‌های لجستیک را سرسام‌آور کرده و انعطاف‌پذیری صادرکنندگان را کاهش داده است.
همچنین بسیاری از شرکت‌های خارجی به دلیل ترس از تحریم‌های ثانویه یا آسیب به اعتبار خود، از همکاری با شرکت‌های ایرانی اجتناب می‌کنند.
قم فردا: به جز تحریم‌ها، چه موانع داخلی عمده‌ای صادرکنندگان را آزار می‌دهد؟
به‌جز مسئله تحریم می‌توانیم به برخی چالش‌های داخلی جدی که گاه ناشی از سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد هستند هم اشاره کرد.
بوروکراسی دست و پاگیر در صدور مجوزها، ترخیص کالا، گواهی‌ها مانند گواهی بهداشت، استاندارد، مبدأ و.. زمان و هزینه صادرات را افزایش می‌دهد. نبود پنجره واحد و دیجیتالی‌سازی ناکافی فرایندها این مشکل را تشدید می‌کند.
همچنین ضعف زیرساخت‌های لجستیک و حمل‌ونقل از چالش‌های داخلی کشور است. بنادر کشور (به ویژه در جنوب) اغلب با ترافیک، کمبود تجهیزات و تأخیر در تخلیه و بارگیری مواجه‌اند. شبکه ریلی ناکافی، ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای فرسوده و هزینه‌های بالای حمل، مزیت رقابتی قیمت کالاهای ایرانی را در مقصد از بین می‌برند.
از طرفی بی‌ثباتی نرخ ارز، سیاست‌های ناگهانی در زمینه صادرات و واردات، و نوسانات تورم، برنامه‌ریزی بلندمدت صادرکنندگان را مختل کرده و محاسبه سودآوری را با مشکل مواجه می‌سازد.
قم فردا: برای فائق آمدن بر این چالش‌ها، چه راهکارهای را پیشنهاد می‌کنید؟
راه برون‌رفت نیازمند عزم ملی و برنامه‌ریزی استراتژیک است. در این مسیر می‌توانیم به راهکارهایی کوتاه‌مدت و بلندمدت اشاره کنیم.
یکی از راهکارهای کوتاه‌مدت تسهیل و دیجیتالی‌سازی فرایندهای اداری است در واقع باید پنجره واحد صادراتی آنلاین برای کلیه مجوزها و پرداخت‌ها، کاهش بروکراسی و زمان ترخیص کالا ایجاد شود.
راهکار بعدی می‌تواند توسعه کریدورهای ترانزیتی باشد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای، توسعه بنادر (خصوصاً چابهار) و همکاری با همسایگان برای ایجاد کریدورهای حمل‌ونقل ارزان‌تر و سریع‌تر به بازارهای هدف بسیار می‌تواند مؤثر باشد.
راهکارها بعدی حمایت‌های هدفمند مالی و بیمه‌ای و البته تقویت دیپلماسی اقتصادی است. در این خصوص باید از پتانسیل توافق‌هایی مانند پیمان شانگهای، اکو و روابط دوجانبه برای گشایش بازارهای جدید و تسهیل مبادلات بیشترین استفاده را داشته باشیم.
همچنین برخی موارد مانند ارتقای کیفیت و تطابق با استانداردها، سرمایه‌گذاری در برندینگ و بازاریابی بین‌المللی، توسعه نیروی انسانی متخصص، تنوع‌بخشی بازارها و محصولات از جمله اقدامات بلندمدت برای کاهش چالش‌ها و مشکلات در مسیر صادرات کشور است.
البته باید به این مسئله هم اشاره کرد بسیاری از این راهکارها و مشکلات موجود در مقاطعی مورد توجه قرار گرفته و برخی هم عملیات شده است اما این اقدامات کوتاه‌مدت و ناقص انجام شده است که نیازمند پیگیری تا رسیدن به نتیجه نهایی است.
صادرات غیرنفتی ایران در محاصره چالش‌های متعددی قرار دارد که از تحریم‌های فلج‌کننده بین‌المللی تا موانع داخلی ساختاری و عملیاتی را شامل می‌شود. این چالش‌ها نه تنها هزینه‌های صادرات را افزایش می‌دهند، بلکه دسترسی به بازارها، سودآوری و انگیزه صادرکنندگان را به شدت کاهش می‌دهند. همان‌طور که اشاره شد تحریم‌ها کاتالیزور بسیاری از مشکلات دیگر هستند؛ اما حل چالش‌های داخلی از جمله بوروکراسی، لجستیک، کیفیت و بازاریابی، حتی در صورت کاهش تحریم‌ها، برای رقابت پایدار در بازارهای جهانی ضروری است.
عبور از این گردنه دشوار نیازمند برنامه‌ریزی استراتژیک، هماهنگی بین دستگاهی (دولت، بانک مرکزی، گمرک، وزارت صمت و...)، اجرای اصلاحات ساختاری در حوزه تجارت خارجی و حمایت همه‌جانبه از بخش خصوصی واقعی است. سرمایه‌گذاری هدفمند در زیرساخت‌ها، فناوری، نیروی انسانی و برندینگ، همراه با ثبات در سیاست‌های اقتصادی و تلاش‌های دیپلماتیک فعال، می‌تواند راه را برای رونق صادرات غیرنفتی و تحقق پتانسیل‌های عظیم اقتصادی ایران هموار کند. آینده اقتصاد ایران، بیش از هر زمان دیگری، در گرو موفقیت در عرصه صادرات است.
انتهای خبر/160
نظرات شما