امام باقر (ع) پایه‌گذار نهضت علمی شیعه است

 استاد حوزه و دانشگاه افزود: از سوی دیگر، جریان‌های انحرافی مانند مرجئه، جبریه، معتزله و خوارج در حال شکل‌گیری و ترویج عقاید کاذب بودند. فقه رسمی نیز بسیار محدود و متأثر از قدرت حاکم بود. در این فضای خفقان و تحریف، امام باقر (ع) با درک ضرورت بنیادین، نهضت عظیم علمی را پایه‌گذاری کردند.

علوی ابراز داشت: اگر این اقدام استراتژیک نبود، خطر نابودی و تحریف کامل معارف وحیانی وجود داشت. ایشان دریچه‌ای به سوی گنجینه‌های علوم الهی گشودند که سال‌ها به دلیل فشار سیاسی بسته مانده بود.

وی با اشاره به نقش امام محمدباقر (ع) در نشر معارف اسلامی، گفت: این امام پنجم شیعیان در آن دوران اقدامات مختلفی در مسیر نشر معارف اسلامی انجام داد که یکی از آن اقدامات تأسیس حلقه‌های درسی گسترده بود.

 این استاد حوزه و دانشگاه افزود: امام (ع) با تفسیر صحیح قرآن و تبیین سنت واقعی پیامبر (ص)، فقه جعفری را پایه‌ریزی کردند. پاسخ به مسائل مستحدثه و استنباط احکام از منابع اصیل کتاب، سنت، عقل و اجماع با روشی نظام‌مند، از برجسته‌ترین اقدامات ایشان است.

 علوی پاسخ به شبهات و مناظرات علمی را از دیگر اقدامات این امام اشاره کرد و بیان کرد: ایشان با علمای ادیان مختلف و فرق انحرافی اسلامی مناظره می‌کردند و با استدلال‌های متقن، حقانیت مکتب اهل‌ بیت (ع) و نادرستی عقاید باطل را اثبات می‌نمودند.

وی تاکید کرد: این مناظرات خود درس‌هایی عملی در روش‌شناسی دفاع از عقاید بود.

 علوی خاطرنشان کرد: امام محمدباقر (ع) لقب «باقرالعلوم» به معنای شکافنده علم را داشت که این لقب توسط پیامبر (ص) برای ایشان پیش‌بینی شده بود.

وی با اشاره به ویژگی‌های ممتاز علمی امام (ع)، گفت: ایشان وارث علوم پیامبران و اوصیا بودند و به تمامی زوایای معارف دینی (تفسیر، حدیث، فقه، کلام، اخلاق، تاریخ) و حتی دانش‌های زمانه احاطه کامل داشتند.

  این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: امام تنها نقل‌کننده حدیث نبودند، بلکه به شاگردان خود روش استنباط، نقد حدیث، فهم قرآن و حل تعارضات روایی را می‌آموختند. این امر باعث رشد علمی مستقل شاگردان شد.

 علوی با اشاره به تربیت شاگردان برجسته توسط امام محمدباقر (ع)، گفت: پاسخگویی به نیازهای زمان از دیگر ویژگی‌های این امام بود؛ امام معارف را نه به صورت انتزاعی، بلکه در پاسخ به مسائل و شبهات روز جامعه و نیازهای فکری مردم ارائه می‌دادند.

 وی ابراز داشت: ایشان توانستند جمع کثیری از فقها، مفسرین، متکلمین و محدثین بنام را تربیت کنند که هر کدام ستارگان درخشانی در آسمان علم شیعه شدند.

 این کارشناس مذهبی افزود: این بزرگان، نه تنها معارف امام باقر (ع) را ثبت و نقل کردند، بلکه با تأسی به روش ایشان، به تدریس، تألیف، مناظره و تربیت نسل‌های بعدی پرداختند و مکتب علمی امام باقر (ع) و سپس امام صادق (ع) را به عصر طلایی فقه و حدیث و کلام شیعه تبدیل کردند.

وی خاطر نشان کرد: هزاران روایت از امام باقر (ع) در جوامع حدیثی ما مانند اصول کافی، به همت این شاگردان به دست ما رسیده است.

 علوی در خاتمه گفت: در واقع، هر زمان که اسلام ناب محمدی (ص) در خطر تحریف یا انزوا قرار گیرد، بازگشت به مکتب علمی امام باقر (ع) و روش‌های ایشان، راه نجات است.

وی افزود: بزرگداشت شهادت ایشان تنها در سوگواری خلاصه نمی‌شود، بلکه فرصتی است برای بازخوانی، بازتولید و ترویج آن گنجینه عظیم علمی که ایشان برای بشریت به ارمغان آوردند.