کارشناس مسائل اقتصادی:
دلالی مانع اصلی ایجاد زنجیره تولید در کشور/ زنجیره های تولید متولی مشخصی ندارد
روح الله ایزدخواه گفت: یکی از راهبردهای اصلی جهش تولید، تمرکز بر زنجیره‌های اقتصادی هر منطقه است و برای این کار هیچ نیازی به ایجاد پروژه‌های جدید نیست و فقط مبتنی بر ظرفیت‌های فعلی این امر امکان پذیر است.
روح الله ایزدخواه با بیان اینکه موانع اصلی جهش تولید نبود مهارت و کمبود تسهیلات نیست اظهار داشت: علت آن بیماری‌های ساختاری کشور اعم از فساد، رانت و دخالت‌های بیجای دولت است که تا با آن‌ها مبارزه نشود و ریل سیاستگذاری اقتصادی به مسیر واقعی خود باز نگردد شاهد جهش تولید نخواهیم بود.
دبیر سابق اندیشکده جهاد اقتصادی افزود: تغییر ریل وظیفه مجلس است و معنی آن این است که مجلس با اقدامات خود باید جلو اقدامات دولت در اجرا یک سیاست اشتغال واحد در کل کشور بگیرد و به گونه‌ای عمل کند تا سیاست‌ها متناسب با آمایش سرزمینی تدوین و اجرا شود.
تمرکز بر زنجیره‌های اقتصادی مناطق موجب جهش تولید می‌شود
ایزدخواه با بیان این که برای جهش تولید نیاز به چند راهبرد اصلی داریم، خاطر نشان کرد: یکی از راهبردهای اصلی تمرکز بر زنجیره‌های اقتصادی هر منطقه است و برای این کار هیچ نیازی به ایجاد پروژه‌های جدید نیست و فقط مبتنی بر ظرفیت‌های فعلی این امر امکان پذیر است.
وی تاکید کرد: تمرکز بر زنجیره‌های تولید نیاز به سرمایه گذاری جدید دولتی ندارد بلکه اگر بستر و ریل‌گذاری درست باشد مردم توان تجهیز منابع را به روش‌های مختلف دارند و اصلا نیاز به تسهیلات و استغراض دولتی نیست.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم افزود: زنجیره‌های تولیدی منطقه‌ای موضوعی است که ستون فقرات جهش تولید است، در حال حاضر طبق آمارهای رسمی حدود 300 تا 400 زنجیره اقتصادی منطقه‌ای وجود دارد که در اقصا نقاط کشور پخش است.
باید زنجیره‌های اقتصادی اولویت دار شناسایی شوند
ایزدخواه ضمن برشمردن برخی زنجیره‌های اقتصادی در مناطق محروم کشور گفت: وقتی از زنجیره‌های اقتصادی منطقه‌ای صحبت می کنیم منظور این است که در یک منطقه جغرافیایی، شش حلقه مشخص وجود داشته باشد؛ حلقه اول تامین نهاده‌هایی است که برای تولید لازم داریم مثل مواد اولیه و زمین، حلقه دوم همان تولید است که شامل محصولات اولیه می‌شود، حلقه بعدی هم تبدیل است که منظور تبدیل محصولات اولیه به محصولات بعدی است.
وی ادامه داد: حلقه‌های بعدی نیز به ترتیب شامل توزیع، تجارت و مصرف می‌شود و هر جا و در هر صنعتی این شش حلقه در کنار هم وجود داشته باشند می توان گفت که یک زنجیره اقتصادی منطقه‌ای در آن محدوده جغرافیایی وجود دارد.
دبیر سابق اندیشکده جهاد اقتصادی با اشاره به صنایع مختلفی که به صورت زنجیره‌های اقتصادی در آمده‌اند، گفت: نکته مهم این که در هرمنطقه زنجیره‌های مزیت دار را شناسایی و اولویت بندی کنیم و سیاست‌های تولید را بر زنجیره‌های اقتصادی مناطق استوار کنیم و در مرحله آخر هم به ایجاد حلقه بین صنایع مختلف بپردازیم.
سهم بری عادلانه در اقتصاد باید مورد توجه قرار گیرد
ایزدخواه خاطر نشان کرد: در سیاست‌های اقتصادی مقاومتی که توسط رهبری ابلاغ شد به مفهومی تحت عنوان سهم بری عادلانه عوامل از تولید تا مصرف اشاره شده که منظور این است که در یک زنجیره اقتصادی باید توازنی بین حلقه‌های مختلف وجود داشته باشد. یعنی این گونه نباشد که محصولی را خام بفروشیم و صنایع تبدیلی آن را نداشته باشیم یا این که صنایع تبدیلی داشته باشیم ولی در تامین مواد اولیه مشکل داشته باشیم.
وی ضمن تاکید بر این که سهم بری عادلانه موضوعی راهبردی در سیاستگذاری اقتصادی است، افزود: اگر امور راهبردی رعایت نشود توسعه کاریکاتوری ادامه پیدا می‌کند و مصداق آن هم وفور زعفران در شرق کشور و نبود صنایع تبدیلی برای آن است.
در محروم‌ترین نقاط کشور زنجیره‌های اقتصادی وجود دارد
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم با بیان اینکه برای رسیدن به سهم بری عادلانه حلقه های اقتصادی باید تلاش کرد تا واسطه های غیر مفید حذف شوند خاطرنشان کرد: در محروم‌ترین نقاط کشور زنجیره‌های اقتصادی وجود دارد بلکه فقط باید شناسایی و مورد توجه قرار بگیرند برای مثال در شهرستان سرباز در سیستان و بلوچستان چندین زنجیره منطقه‌ای اولویت دار اعم از خرما، میوه‌های گرمسیری و تولیدات زراعی شناسایی شده است.
وی ادامه داد: در این شهرستان در موضوع خرما تمام شش حلقه لازم برای یک زنجیره اقتصادی وجود دارد یعنی باغات خرما با تولید سالانه بیش از 20 هزار تن ، سردخانه مناسب، پژوهشکده و مسیر صادراتی وجود دارد.
دبیر سابق اندیشکده جهاد اقتصادی افزود: در حالی تمام شش حلقه یک زنجیره اقتصادی وجود دارد که در آن منطقه چیزی به نام اقتصاد خرما وجود ندارد و سوال اساسی این است که چرا این حلقه‌ها نتوانسته‌اند به یکدیگر وصل شوند و ستون فقرات اقتصاد منطقه را تشکیل دهند.
دلال‌ها مانع اصلی اتصال حلق های تولید
ایزدخواه تاکید کرد: معضل اصلی در این موضوع سایه دلال‌ها بر حلقه‌های مختلف است که باعث شده حلقه ها به یک زنجیره تولید واحد تبدیل نشوند برای مثال در همین شهرستان سرباز خرمای فراوانی وجود دارد اما در همان شهر سردخانه ای با ظرفیت 5 هزار تن ولی خالی و راکد نیز داریم، دلیل آن هم این است که دلال‌ها با روش‌های مختلف خرما را سر زمین از کشاورز می‌خرند و اجازه متصل شدن حلقه‌های مختلف اقتصادی به یکدیگر را نمی‌دهند.
وی با ناکافی دانستن بروکراسی قدیمی و فرسوده در مناطق مختلف کشور گفت: باید مدیریت توسعه زنجیره‌های تولید را مردمی بکنیم یعنی به تعاونی‌های قانونی موجود اختیارات بدهیم و آن‌ها را از حالت هیچ کاره بودن خارج کنیم.
تعاونی‌ها باید کار را دست بگیرند
منتخب یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ادامه داد: تعاونی‌های روستایی قانون خوبی دارد اما اجرا نمی‌شود و فشل به گوشه‌ای افتاده است که باید احیا شوند همچنین می‌توان از ظرفیت دانشگاه‌ها و تشکل‌های صنفی هم استفاده کرد و سهمی هم از انتفاع مدیریتی برای آن‌ها در نظر گرفت.
ایزدخواه با اشاره به حضور تعداد زیادی از گروه‌های جهادی در مناطق مختلف کشور گفت: باید از این ظرفیت استفاده کرد چرا که گروه های جهادی می‌توانند زنجیره اقتصادی مناطق مختلف را شناسایی و تکمیل کنند.
حلقه‌های صنعتی نقاط مختلف کشور باید به یکدیگر وصل شوند
ایزدخواه در رابطه با لزوم اتصال حلقه های مختلف صنعتی نیز گفت: در شیراز از قدیم یک قطب صنعت الکترونیک وجود داشته که البته عمدتا محصولات سطح متوسط الکترونیکی تولید می کرده است و به سمت تولید محصولات دانش بنیان با تکنولوژی بالا نرفته است. در حالی که در همان زمان در دیگر نقاط کشور فرصت‌هایی وجود داشته که اگر به حلقه صنایع الکترونیکی شیراز وصل می‌شد شاهد تکمیل و پیشرفت زنجیره صنایع الکترونیک شیراز بودیم.
وی ادامه داد: در آن مقطع زمانی صنعت پتروشیمی عسلویه در جنوب کشور در حال رشد بود و همچنین تجمعی از شرکت های تولید کننده میکرو الکترونیک در شمال غرب کشور و ارومیه قرار داشت که صرفا به طراحی و صادرات نمونه‌های اولیه محصولات اکتفا می کرد و توان تولید انبوه نداشت.
دبیر سابق اندیشکده جهاد اقتصادی اضافه کرد: اگر صنایع الکترونیک شیراز به شرکت‌های حاضر در ارومیه متصل می‌شد امکان تولید انبوه قطعات دانش بنیان، مبتنی بر طراحی شرکت ها در ارومیه و تولید انبوه در شرکت های شیراز فراهم می‌شد یا اگر بازار تامین اتوماسیون پتروشیمی های عسلویه به صنایع الکترونیکی حاضر در شیراز متصل می شد باز هم به تکمیل زنجیره صنایع الکترونیکی در شیراز کمک می‌کرد.
ایزدخواه تاکید کرد: راهبرد اساسی در توسعه زنجیره اقتصادی در سطح مناطق باید به هم رساندن حلقه‌های صنعتی نقاط مختلف کشور باشد چرا که در کشور توانمندی‌های پراکنده ای وجود دارد که باید به یکدیگر وصل شوند.
متاسفانه زنجیره های تولید متولی مشخصی ندارد
وی در بیان آسیب شناسی وصل نشدن حلقه های مختلف صنعتی در کشور گفت: بروکراسی بخشی کشور باعث شده است که زنجیره‌های اقتصادی منطقه ای متولی واحدی نداشته باشد و اصلا معلوم نباشد که چه کسی متولی ریل گذاری برای این قبیل زنجیره‌ها است.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم با اشاره مجدد به زنجیره خرما ادامه داد: بخش زراعت به وزارت کشاورزی سپرده شده است و بخش های تحقیقی و تبدیلی هم به ترتیب به وزارت علوم و وزارت صمت واگذار شده است و عملا معلوم نیست چه نهادی وظیفه دارد بر مدیریت این زنجیره‌ها تمرکز کند.
وی گفت: بر اساس مثال‌هایی که زدم چند راهکار قانونی و سیاستی می‌توان در نظر گرفت تا زنجیره‌های تولید در مناطق محوریت پیدا بکنند. اولین راهکار این است که مجلس باید کاری بکند تا سیاست‌های اشتغال و توسعه اقتصادی بدون هدف اجرا نشود. بلکه در هر استان و منطقه زنجیره های تولیدی مزیت دار تعیین شود و تسهیلات و امتیازات بر آن زنجیره متمرکز شود تا منابع هدر نرود.
دبیر سابق اندیشکده جهاد اقتصادی افزود: بنابراین پروژه‌هایی که مبتنی بر زنجیره تولید مناطق نیستند یا باید ممنوع شود یا به حداقل برسد و این گونه نباشد که مثلا صیادی که مزیت چابهار است و حتی مردم بیسواد در آن منطقه با صیادی آشنا هستند، کنار گذاشته شود و بعد با صرف هزینه چند صد میلیارد تومانی در آن منطقه پتروشیمی تاسیس شود که اتفاقا مزیتی هم ندارد.
ایزدخواه با بر شمردن پیامدهای منفی تعریف پروژه‌هایی که مزیت آن مناطق نیستند، خاطر نشان کرد: وقتی پروژه صنعتی بدون مزیت در منطقه‌ای محروم ایجاد می شود یعنی مردم آن مناطق مهارت لازم برای انجام دادن کار آن صنعت را ندارند و در نهایت آشپز و نیروی خدماتی آن صنعت می‌شوند.
اختیارت محلی سازمان‌ها و تشکل‌ها باید افزایش یابد
وی افزود: باید اختیارت محلی اعم از اختیارات تشکل‌های اقتصادی و ادارات منطقه‌ای افزایش پیدا کند تا برای احداث یک کارخانه در یک استان نیاز نباشد وزیر صمت در تهران تصمیم بگیرد، این اتفاق در حال حاضر در حال وقوع است و این اوج عقب ماندگی را نشان می‌دهد.
منتخب یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: طرح‌های توسعه مناطق در همان مناطق باید تصمیم گیری شود همچنین بازارهای دولتی هم که با ایجاد پروژه‌های بزرگ دولتی ایجاد می شود باید در اختیار فعالان اقتصادی همان مناطق قرار گیرد.
ایزدخواه اضافه کرد: نباید برای یک پروژه استانی از مرکز کشور پیمانکار آورده شود بلکه باید پیمانکاران همان مناطق مورد استفاده قرار گیرد و اگر کمبودی وجود داشت به بقیه کشور رجوع شود.
وی خاطر نشان کرد: برخی می گویند شرکت‌های محلی توانمند نیستند و استاندارد لازم را ندارند در حالی که وقتی دولت می‌داند که در فلان منطقه ظرف ده سال آینده پروژه‌های زیادی دارد خب می‌تواند شرکت‌هایی با استاندارد بالا را ایجاد کرده یا از بخش خصوصی محلی حمایت بکند تا بتواند استانداردهای لازم را تامین کند.
دانشگاه ها باید «مغزافزار» توسعه زنجیره‌های اقتصادی شوند
دبیر سابق اندیشکده جهاد اقتصادی درباره راهکار دوم در محوریت بخشیدن به زنجیره های اقتصادی گفت: باید دانشگاه‌های مادر هر منطقه را موظف کنیم و اختیارات لازم را هم به آن ها بدهیم تا این مراکز مغز افزار توسعه زنجیره‌های اقتصادی بشوند؛ یعنی به تولید داده و تحلیل بپردازند چرا که الان اگر یک نفر بخواهد در صنعتی سرمایه گذاری کند نه از تامین نهاده‌ها و نه از نحوه توزیع و فروش محصولات اطلاعات جامعی در دسترس نیست و مراکز علمی می‌توانند این نقصان را حل کنند.
ایزدخواه افزود: دانشگاه‌ها باید آخرین تحولات زنجیره‌های تولید را در اختیار سرمایه گذاران قرار دهند و در عوض حق انتفاع مدیریتی خود را نیز بگیرند.
وی با اشاره به ظرفیت بالا دانشگاه آزاد در سراسر کشور گفت: قبلا بحث‌هایی با دانشگاه آزاد اسلامی شده بود تا ظرفیت‌های این دانشگاه برای مزیت‌های هر منطقه بسیج شود و به طور مثال رشته‌های مرتبط با زنجیره اقتصادی هر منطقه ایجاد شود.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم با اشاره بر اهمیت آموزش منطقه‌ای خاطر نشان کرد: برای نمونه می‌توان به شهر چابهار اشاره کرد که یک دانشگاه دولتی دارد و قبلا رشته‌های رایج تمام کشور را آموزش می‌داد و اغلب پذیرفته شدگان هم غیر بومی بودند که بعد از تحصیل هم در منطقه نمی‌ماندند اما با تغییر رشته‌های آموزشی خود به رشته‌های مرتبط با دریا، وضع تغییر کرد و بیشتر ورودی‌ها دانشجویان بومی شدند که خروجی‌های آن هم مستقیم وارد بازار کار آن منطقه می‌شدند.
انتهای پیام/
نظرات شما