شروط استجابت دعا/ چرا دعاهایمان مستجاب نمی‌شود؟

بنده همیشه در درگاه خالق خود مقروض است، اما برای هرکار خرد و کلان خود از خداوند طلب عفو، مغفرت و رزقی بی‌نهایت دارد. به همین دلیل با توسل به ائمه اطهار (ع) و فرستادگان الهی درپیشگاه خداوند دست بردعا برمی‌دارد. در این بین اگر نگاهی دنیوی داشته باشیم در برخی از مواقع لب به شکایت می‌بریم که خداوند دعای ما را مستجاب نکرده است یا اصلا خدا صدای ما را نمی‌شنود. اما اینگونه نیست، خداوند صدای بندگانش را می‌شنود در جایگاه خودشان دعای  آنها برآورده می‌کند.

در دعا کردن باید توجه داشت که شخص حاضر، حالت اضطرار داشته باشد و بداند که درب‌های دنیا روی آنها بسته شده و به اصطلاح کارد بر استخوان رسیده است.

حجت الاسلام والمسلمین عبدالعلی گواهی خطیب و تولیت آستان مقدس حرم امامزاده صالح بن موسی الکاظم (ع) در گفتگو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، شروط استجابت دعا را نام برد و اظهار کرد: هر عملی نزد خداوند شرایط و مراحل مختلفی دارد و دعا کردن هم از این قانون مستثنی نیست. ابتدا در دعا کردن عرف است که خود را در پیشگاه خداوند تصور کنید و به کسی جزء او یعنی غیر متوسل نباشیم. امام صادق (ع) در روایت‌های مختلف مسلمانان را به دعا کردن سفارش کردند و فرمودند: «دعا موانع و سختی‌ها را از پیش روی ما کنار می‌زند و ما با دعا کردن به خداوند نزدیک‌تر می‌شویم، دعا کوچک و بزرگ ندارد و شما هم به کوچکی یا بزرگی آن توجه‌ای نداشته باشید، چراکه خداوند بنا به صلاح شما آن را مستجاب می‌کند.»

وی در ادامه گفت: در مراجعه با ما روحانیون خیلی از مردم شِکوه دارند که خداوند دعای ما را پاسخ نمی‌دهد یا بالعکس دعای ما برایمان رقم می‌خورد. پاسخ این سوال را می‌توان اینگونه داد، گاهی ما بالای سر محتضر حاضر می‌شویم و برای شفای او دعا می‌کنیم ولی چند لحظه‌ای بعد محتضر از دنیا می‌رود یا با خواندن یک حمد حیات دوباره می‌گیرد. درواقع علت مستجاب نشدن دعای ما، مشغول بودن دل به غیر از خداست. کسی که در دلش فقط خشنودی خداوند باشد شکی نیست که دعای او مستجاب خواهد شد. در دعاهایمان نباید کسی را غیر از خدا شریک کنیم و توجه داشته باشیم که قبل و بعد از دعا صلوات بر محمد و آل محمد (ص) را فراموش نکنیم.

حجت الاسلام والمسلمین گواهی با اشاره به اینکه اگر شکم‌هایتان از حرام پر شده باشد، تا ۴۰ روز دعا مستجاب نمی‌شود، افزود: یکی از شروط برآورده شدن حاجات خوش‌بین بودن به خداوند و توکل به پروردگار الهی است. ما اگر به اندازه دوران کودکی که به مادرمان اعتماد داشتیم و در تمام سختی ها مادرمان را صدا می زدیم، خداوند را صدا بزنیم و در مشکلات از او کمک بگیریم، به حتم دعایمان مستجاب خواهد شد.

تولیت آستان حرم امامزاده صالح بن موسی الکاظم (ع) با تاکید بر اینکه یکی از شروط استجابت دعا، تلاوت قرآن و حضور قلب است، بیان کرد: بهتر است دعا کردن پنهانی و در نیمه‌های شب باشد و تا سحرگاه به استغفار و دعا بپردازید. همچنین دعا به وقت نزول باران و نعمات الهی مستجاب می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمین گواهی در پایان در روایتی از امام صادق (ع) یادآور شد: در برخی از مواقع خداوند دوست دارد صدای بنده‌اش را بارها و بارها بشنود، به همین خاطر به ملائکه می‌گوید حاجت این بنده را بدهید ولی دعای او را مستجاب نکنید، می‌خواهم صدای او را بشنوم، ولی در برخی از مواقع نیز خداوند به فرشتگان خود امر می‌کند که دعای برخی از بندگانش را مستجاب کنند خوش ندارم صدای او را بشنوم.

احادیثی گهربار درباره دعا کردن

۱- امام صادق علیه السلام:

عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّکُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُکُوا صَغِیرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْکِبَارِ.
شما را سفارش مى کنم به دعا کردن، زیرا با هیچ چیز به مانند دعا به خدا نزدیک نمى شوید و دعا کردن براى هیچ امر کوچکى را، به خاطر کوچک بودنش رها نکنید، زیرا حاجتهاى کوچک نیز به دست همان کسى است که حاجتهاى بزرگ به دست اوست.
کافى (ط-الاسلامیه) ج. ۲، ص. ۴۶۷، ح. ۶،

۲- امام حسن مجتبى علیه السلام:

أَنَا الضَّامِنُ لِمَنْ لَمْ یَهْجُسْ فِی قَلْبِهِ إِلَّا الرِّضَا أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ فَیُسْتَجَابَ لَهُ.
کسى که در دلش هوایى جز خشنودى خدا خطور نکند، من ضمانت مى کنم که خداوند دعایش را مستجاب کند.
کافى (ط-الاسلامیه) ج. ۲، ص. ۶۲، ح. ۱۱،

۳- حضرت محمد صلی الله علیه و آله:

مَن سَرَّهُ أن یَستَجیبَ اللّه لَهُ عِندَ الشَّدائِدِ وَالکَربِ فَلیُکثِرِ الدُّعاءَ فِى الرَّخاءِ.
هر کس دوست دارد خداوند هنگام سختى‌ها و گرفتارى‌ها دعاى او را اجابت کند، در هنگام آسایش، دعا بسیار کند.

نهج الفصاحه ص. ۷۷۰، ح. ۳۰۲۳،

۴- حضرت محمد صلی الله علیه و آله:

لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَسْرَعَ إِجَابَةً مِنْ دَعْوَةِ غَائِبٍ لِغَائِب‏
هیچ دعایى زودتر از دعایى که انسان در غیاب کسى مى کند، مستجاب نمى شود.
کافی (ط-الاسلامیه) ج. ۲، ص. ۵۱۰، ح. ۷ - بحارالأنوار (ط-بیروت) ج. ۹۰، ص. ۳۵۹، ح. ۱۷،

۵- حضرت محمد صلی الله علیه و آله:

اِغتَنِمُوا الدُّعاءَ عِندَ الرِّقَّةِ فَإِنَّها رَحمَةٌ.
دعا کردن را در هنگام رقّت قلب غنیمت شمرید، که رقت قلب، رحمت است.
نهج الفصاحه ص. ۲۲۶، ح. ۳۷۳ - بحارالأنوار (ط-بیروت) ج. ۹۰، ص. ۳۴۷، ح. ۱۴